مفهوم‏شناسي صبر در اسلام و معادل‏يابي آن در روان‏شناسي

A Study of the Concept of Sabr (Patience) in Islam and Finding Its Equivalence in Psychology

هدف مقاله حاضر تبيين مفهوم صبر در اسلام و معادل‏يابي آن در روان‏شناسي است. در ضمن، تلاش مي‏شود برخي از مفهوم‏شناسي‏ها و معادل‏يابي‏هاي پيشين مورد نقد و يا اصلاح قرار گيرد. اين نوشتار كه با روش توصيفي ـ تحليلي صورت گرفته، يافته‏هاي مهمي در سه جنبه حاصل گرديد: 1. بعد از بررسي لغوي، اصطلاحي و روايي نتيجه اين شد كه صبر عبارت است از: حفظ طمانينه در برابر دشواري‏ها و مهار مستمر نفس از بي‏تابي؛ 2. ارتباط اين مفهوم با مفاهيم تقوا، حلم و ورع مشخص شد؛ بدين‏ترتيب، تصور واضح‏تري از مفهوم صبر مي‏توان داشت؛ 3. ارتباط مفهوم صبر با چند مفهوم روان‏شناختي بررسي گرديد و در نهايت، با توجه به تمايزها و تشابه‏هايي كه بيان گرديد، نتيجه اين شد كه از بين واژه‏هاي مطرح‏شده، معادل و مفهوم نزديك به صبر در مطالعات روان‏شناختي واژه «Patience» مي‏باشد.

The present paper seeks to elaborate on the concept of Sabr (patience) in Islam and find its equivalence in psychology. It also tries to criticize or modify the previous ways of studying the concept and finding the equivalent of patience. A descriptive-analytical method is used in this paper which reviews the important findings in three aspects: 1- a literal, idiomatic and narrative research, shows that "Sabr" means keeping calm in face of the difficulties and constantly controlling oneself; 2- the relationship of the concept of "Sabr" with fear of God, forbearance and abstinence, and this help to form a clearer idea of the of the concept of "Sabr"; 3- An investigation of the relationship between the concept of "Sabr" and some psychological concepts shows that the closest equivalence of "Sabr" is "patience".