تاثير پلي آكريل آميد، پوميس و كمپوست زباله شهري بر برخي ويژگي هاي فيزيكي و شيميايي يك خاك رسي شور- سديمي

Effects of Polyacrylamide, Pumice and Municipal Compost on Some Physical and Chemical Characteristics of a Saline-Sodic Clay Soil

شوري و سديمي بودن خاك از جمله مشكلات خاك هاي مناطق خشك و نيمه خشك و از عوامل كاهش دهنده كيفيت خاك است. بر اين اساس به منظور بهبود كيفيت فيزيكي و شيميايي اين نوع خاك ها، نمونه اي مركب از يك خاك شور- سديمي ( dS/m5/11=ECe و23/13=(SAR از اراضي مركز تحقيقات كشاورزي بيلوردي وابسته به دانشگاه آزاد اسلامي واحد تبريز واقع در 70 كيلومتري جاده تبريز- اهر تهيه و آزمايشي در گلخانه بر اساس طرح كاملاً تصادفي در قالب فاكتوريل و در سه تكرار انجام شد. فاكتور اول پلي آكريل آميد با سه سطح (0، 25/0 و 5/0 گرم بر كيلوگرم خاك)، فاكتور دوم پوميس با سه سطح (0، 50 و 100 تن در هكتار) و فاكتور سوم كمپوست با سه سطح (0، 30 و 60 تن در هكتار) بود. پس از مخلوط كردن مواد اصلاحي با خاك، گلدان ها درمحيطي با دماي °C25-18 قرار داده شد. رطوبت خاك گلدان ها به صورت چرخه هاي تر و خشك بين FC و 0.5 FC متغير بود و جمعا 10 چرخه تر و خشك اعمال گرديد. آبياري گلدان ها با آب شهري با dS/m387/0=EC و014/1=SAR صورت گرفت. بعد از سپري شدن 100 روز، اسيديته گل اشباع (pH) ، هدايت الكتريكي عصاره اشباع (ECe)، نسبت جذب سديم (SAR)، كربن آلي(OC) در نمونه-هاي دست خورده و هدايـت هيدروليكي اشباع (Ks) و شيب منحني رطوبتي در نقطه عطف (Si) در نمونه هاي دست-نخورده از گلدان ها اندازه گيري شد. نتايج تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين مربوط به تيمارهاي مختلف نشان داد كه پوميس و كمپوست موجب كاهش pH به ميزان 37/0 واحد نسبت به شاهد گرديد. پوميس و PAM تواماً موجب كاهش ECe (بين 9/34 تا 97/43 درصد كاهش نسبت به شاهد) و كمپوست موجب افزايش ECe (69/186 درصد افزايش نسبت به شاهد) خاك شد. نتايج حاصله نشان دهنده تاثير مثبت پوميس و كمپوست بر كاهش SAR به ميزان 97/58 درصد و تاثير مثبت PAM و كمپوست بر افزايش OC به ميزان 67/26 درصد نسبت به شاهد است. PAM بعلت خاصيت چسبندگي با اتصال ذرات خاك و تشكيل خاكدانه هاي درشت موجب افزايش خلل و فرج درشت خاك در نتيجه افزايش Ks به ميزان 3 سانتي متر بر ساعت (3/638 درصد) و افزايش Si به ميزان 074/0 واحد ( 87/160 درصد) نسبت به شاهد شد. بطور كلي نتايج دلالت بر اين دارد كه جهت اصلاح خاك هاي شور-سديمي، بهتر است ابتدا ازPAM استفاده شود، چون از نظر بهبود هدايت هيدروليكي و تسريع آبشويي تاثير مهم مي گذارد، بهره گيري از پوميس يا كمپوست در اولويت بعدي قرار مي گيرد.

Salinity and sodicity are of major problems of arid and semi-arid regions soils and account for lowering soil quality. In order to improve the physical and chemical qualities of these soils, a composite sample of a saline-sodic clay soil (ECe= 11.5 dS/m , SAR= 13.23) from Bilverdi agricultural research center of Islamic Azad University of Tabriz Branch was collected. The experiment carried out in a greenhouse, was factorial with complete randomized design with 3 replications. The experimental factores (treatments) were a) polyacrylamide (PAM) (0, 0.25 and 0.5 g/kg soil), b) pumice (0, 50 and 100 ton/ha) and c) municipal waste compost (0, 30 and 60 ton/ha). After complete mixing of these amendments with pre-wieghed amount of soils in plastic pots, the pots were kept in the greenhouse under 18-25 ?c. The soil moisture varied in the range of 0.5 FC to FC. Ten wetting and drying cycles were imposed to the pots using tap water with EC=0.387 dS/m and SAR= 1.014. After incubating of the pots for 100 days under the described conditions pH, saturated electrical conductivity (ECe), sodium adsorbtion rate (SAR) and organic carbon (OC) were determinded in the disturbed samples taken from the pots. Saturated hydraulic conductivity (Ks) and slope of soil moisture curve at the inflection point (Si) were also determinded in undisturbed samples taken from the surface layers of the pots. Analysis of variance and mean comparisons between the treatments showed that pumice and compost reduced pH significantly by 0.37 unit in comparision to the control. Pumice and PAM also reduced ECe from 34.9 to 43.97 percent relative to the control. while compost raised ECe by 186.69 percent relative to the control. The result clearly showed a positive effect of pumice and compost on reducing SAR by 58.97 percent and positive effect of PAM and compost on increasing OC by 26.67 percent in comparision to the control significantly. Due to strong adhesive effect of PAM for the soil particles, and thus its aggregation effect, this amendment led to more larger pores and as a result significantly raised Ks up to 3 cm/hr (638.3%) and Si to 0.074 unit (160.87%) as compared with the control. Generally, it seems that using PAM at the beginning of saline-sodic soils reclamation may considerably facilitate the practice because it greatly improves hydraulic conductivity. Taking the benefits of pumice or compost will be the next step