مقايسه پايداري و سازگاري غله جديد تريتي پايرم اوليه با گندم نان ايراني و تريتيكاله با استفاده از پارامترهاي مختلف پايداري در ايران

Comparison of Stability and Adaptability in New Cereal; Primary Tritipyrum, with Iranian Bread Wheat and Triticale Using Different Stability Parameters in Iran

به منظور بررسي اثر متقال ژنوتيپ در محيط عملكرد دانه 8 لاين اوليه و تركيبي اوليه تريتي پايرم در مقايسه با 4 رقم گندم نان و 5 لاين اميدبخش تريتيكاله در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در هفت محيط مجزا در سه منطقه كرمان، سيرجان و ني ريز در سال هاي زراعي 81-80 ، 85-84 و 89-88 مورد بررسي قرار گرفت. نتايج تجزيه واريانس مركب براي عملكرد دانه در هفت محيط، تفاوت هاي معني داري بين محيط ها و اثر متقابل ژنوتيپ در محيط را نشان داد. نتايج تجزيه پايداري نشان داد اولا در گروه بندي ژنوتيپ ها با روش ابرهارت و راسل ژنوتيپ ها بر اساس پارامترهاي شيب خط رگرسيون، متوسط عملكرد دانه و نيز انحراف از خط رگرسيون، لاين تركيبي تريتي پايرم اوليه (Ka/b)(Cr/b)-5 و لاين هاي اميدبخش تريتيكاله 4115، 4108 و M45 داراي سازگاري مطلوب در تمام محيط هاي آزمايش ها شناخته شدند. ثانيا نتايج گروه بندي ژنوتيپ ها درتجزيه خوشه اي با معيار اكووالانس و واريانس پايداري، دقيقا يكسان بود. ثالثا بر مبناي پارامترهاي اكووالانس، واريانس پايداري و ميانگين عملكرد، لاين تركيبي اوليه تريتي پايرم (Ka/b)(Cr/b)-5 و دو لاين اميدبخش تريتيكاله 4108 و M45با كمترين اثر متقابل ژنوتيپ در محيط و عملكرد بالاتر از ميانگين ساير ارقام و لاين ها به عنوان بهترين ژنوتيپ ها شناخته شدند. اين لاين تريتي پايرم براي اولين بار به عنوان يك لاين با پتانسيل مرتعي مناسب در نواحي خشك و نيمه خشك ايران به ويژه با آب و خاك شور براي انجام آزمايش هاي ثبت و كنترل گواهي بذر معرفي مي شود. دو لاين اميدبخش تريتيكاله نيز به عنوان ارقام اصلاح شده براي توليد دانه غلات در اراضي با فقر غذايي و حاشيه اي ايران در نواحي خشك و نيمه خشك توصيه مي‌شوند.

In order to study the genotype-environment interaction for grain yield in eight primary and combined primary tritipyrum lines in comparison with four Iranian bread wheat varieties and five promising triticale lines, an experiment in randomized completely block design with three replication in three locations of Iran (Kerman, Sirjan, Neyriz) including 7 separate environment during 2001-2002, 2005-2006 and 2010-2011 were conducted. The results of combined analysis of variance for grain yield showed significant differences between environments and genotype × environment interactions. The results of stability analysis for high yielding lines/cultivars indicated first, in Eberhart and Russell grouping method Based on slope of regression line, grain yield average and also deviation of regression line parameters, combined primary tritipyrum line (Ka/b)(Cr/b)-5 and triticale 4115, 4108 and M45 lines showed good compatibility in all environments. Second, the results of genotypes category in cluster analysis based on criteria ecovalance and stability variance was exactly the same. Third,, based on ecovalance, stability variance parameters and mean yield, the combined primary tritipyrum line (Ka/b)(Cr/b)-5 and promising triticales 4108 and M45 Lines indicated low genotype × environment interaction and high growth performance in comparison with all varieties and lines. This tritipyrum line can be introduced as a potential pasture Line in arid and semi arid area of Iran particulary with brackish water and saline soils. The two triticale lines can be registerd as high grain lines in poor lands of Iran for cereal production for the first time.