بررسي ماهيت حقوقي تعهدات سازمان جهاني تجارت

The Study of Legal Nature of WTO Obligations

در زمينه ماهيت حقوقي تعهدات سازمان جهاني تجارت دو نظريه مطرح است. يك نظريه آن است كه اين تعهدات ماهيتا دوجانبه هستند بدين معني كه ميتوان آنها را مجموعه اي از روابط دوجانبه يا متقابل بين اعضا تلقي كرد و لذا آثار حقوقي آنها بايد بر اساس قواعد مربوط به تعهدات دوجانبه در حقوق بين الملل ارزيابي گردد. اين نظريه بر اين باور استوار است كه هدف تعهدات اين سازمان تجارت است و تجارت امري ماهيتا دوجانبه و متقابل است. بعلاوه اين تعهدات قابل قياس با تعهدات حقوق بشري كه ماهيتا چندجانبه ميباشند نيستند. بنابراين روابط ميان دولتهاي عضو اساسا ماهيت دوجانبه دارد و مستقل از يكديگرند. نظريه ديگر آن است كه تعهدات اين سازمان ماهيتا جمعي يا چند جانبه هستند زيرا هدف اساسي آنها حمايت از انتظارات جمعي در زمينه سياست تجاري دولتهاست و لذا يك منفعت جمعي برتر از منفعت فردي اعضا مد نظر است. اين مقاله به بررسي اين دو نظريه پرداخته و به اين نتيجه ميرسد كه تاكيد بر تشكيل نظام چندجانبه در اسناد سازمان، اصل ملت‌هاي كامله الوداد مقرر شده در ماده يك گات، فرايند قانونگذاري و رويه قضايي نهاد حل اختلاف نشان مي‌دهند كه اين تعهدات ماهيت چند جانبه يا جمعي دارند و اجراي اصل توسعه، رفتار ويژه و متفاوت با كشورهاي در حال توسعه و ضعيف، برقراري نظام اجباري حل و فصل اختلافات و ايجاد نهاد ويژه بررسي سياست تجاري كشورهاي عضو از آثار پذيرش ماهيت چندجانبه تعهدات اعضا آن به‌شمار مي‌رود.

There are two different views about the legal nature of the WTO obligations. One view is that the obligations are bilateral by nature. It means that the obligations can be considered a ‘series of bilateral or mutual relations’ between State members and should be analyzed on the basis of the rules concerning bilateral obligations under the international law. This view is based on the idea that the object of WTO obligations is ‘trade’ which is bilateral in nature. In addition, these obligations are not comparable to human rights obligations which are multilateral in nature. Therefore, the relations between member states are essentially bilateral in character and therefore independent of one another. The other view is that WTO obligations are collective or multilateral because their principal object is the protection of collective expectations about the trade-related policy of governments and accordingly they are provided for the common interest and not for the individual interests of the States concerned. This article deals with these two different views and concludes that the emphasis made on the formation of a multilateral system in the organization instruments, the Principle of the Most Favoured Nation (MFN) obligation in GATT (Article I), the law making process as well as the judicial precedent of dispute settlement body indicate that the obligations are multilateral or collective in character. The implementation of the principle of development, special and different treatment to weak and developing countries, creation of compulsory dispute settlement system and the formation of the a body to survey the trade policy of the members are the results of adopting the multilateral nature of WTO obligations.