مطالعه ساختمان بافت‌شناسي كبد و پانكراس ماهي كپور علفخوار

Histological Study of Liver and Pancreas in Ctenopharyngodon Idella

در اين پژوهش، كبد 10 قطعه ماهي كپور علفخوار مورد مطالعه ماكروسكوپي و ميكروسكوپي قرارگرفته است. جهت مطالعه ميكروسكوپي، ازكبد ماهيان مورد مطالعه به روش معمول تهيه مقاطع بافتي، برش هايي به ضخامت 5 تا 6 ميكرومتر تهيه گرديد. برش‌ها علاوه بر رنگ‌آميزي H&E مورد رنگ‌آميزي هاي اختصاصي PAS و هماتوكسيلين آهن وايگرت‌ نيز قرار داده شدند. نتايج ماكروسكوپي نشان داد كه كبد اين ماهي در قسمت قدام حفره شكمي، از دو قطعه چپ و راست ضخيم و پهن تشكيل شده است، از هر يك از قطعات، كشيدگي‌ نازكي به طرف انتها و خلف روده امتداد يافته كه در انتها به هم متصل مي‌شوند. نتايج ميكروسكوپي نشان داد كه سطح خارجي كبد توسط كپسول بسيار ظريفي پوشيده شده كه استطاله‌هايي به داخل بافت كبد نفوذ كرده ولي لوبولاسيون مشخص و كاملاً مجزايي را ايجاد نمي‌كند. ساختار هر لوبول از يك سياهرگ مركزي، طنابهاي كبدي و سينوزوييدها تشكيل شده و در ديواره سينوزييدها، سلولهاي كوپفر در بين سلولهاي آندوتليال مشاهده گرديد. همچنين مشاهدات ميكروسكوپي نشان داد كه بخشي از غده پانكراس به همراه شاخه‌هايي از وريد باب وارد بافت كبد شده و تا عمق پارانشيم كبد امتداد مي‌يابد. پانكراس در بافت كبد از دو بخش برون‌ريز و درون‌ريز تشكيل شده است. بخش برون‌ريز پانكراس اين ماهي از نظر ساختار بافتي با آسيني‌هاي سروزي غده پانكرانس پستانداران كاملا متفاوت بوده و از توده‌هاي سلولي سروزي كه در مركز هريك از آنها شاخه ظريفي از وريد باب قرار دارد، تشكيل شده است. بخش درون‌ريز پانكراس يا جزاير لانگرهانس توسط كپسول همبندي ظريفي از بخش برون‌ريز پانكراس جدا شده و به شكل توده‌هاي سلولي كروي و روشن در ميان بخش برون ريز پانكراس قرار دارند. در رنگ‌آميزي H&E، فقط سلولهاي A يا ? با هسته‌هايي بيضي شكل ، بزرگ و يوكروماتين و سلولهاي B يا ? با هسته‌هايي كروي، كوچك و هتروكروماتين قابل تمايز بودند. مجراي مشترك هپاتوپانكراس در بخش مياني حباب روده اي باز مي شود. هر چند نتايج بدست آمده از اين تحقيق بيانگر وجود شباهت‌هاي زيادي بين ساختار مرفولوژيك و هيستولوژيك كبد و پانكراس ماهي كپور علفخوار با ديگر گونه‌هاي ماهيان مانند ماهي شش دار (استوسكوپف 1993 ) و ماهي سرچرب ( يوكوس و كان 2001 و تاكاشي 1982 ) مي باشد، ليكن تفاوت‌هاي ساختاري قابل توجهي نيز مشاهده گرديد ( 12، 13 ،14).

In the present study, the liver of 10 normal fish were studied macroscopically and microscopically. Section of tissues were made by routine paraffin embedding method and stained with H&E, PAS and Weigretʹs Iron Haematoxylin techniques. Macroscopic results showed that the liver is situated in cranial part of abdominal cavity and consisted of two thick and wide lobes (left and right), with a long thin process extended from each lobe. The processes were joined together. Microscopic results showed that the liver encapsulated by a thin serosa. The lobulation was not seen in the liver clearly. Parenchyma of the liver consisted of central vein, hepatic cords and sinusoids. Pancreas tissue was penetrated into the liver along with portal vein. Pancreas tissue consisted of serous cell clusters (exocrine tissue), which were arranged around a central vein. The serous cells had a euchromatin nucleus in basal portion, and their basal cytoplasm was basophilic, but the apical cytoplasm contained eosinophilic zymogenic granules. A few pancreatic islets were seen in H&E staining and only 2 types of cells were recognizable; A or ? cells with large and euchromatin nucleus and B or ? cells with small and heterochromatine nucleus. Common hepatopancreas duct opened in the middle part of intestinal bulb. The results showed that although the hepatopancreas structure of tenopharyngodon Idell fish has many similarities other fish species hepatopancreas of Lungfish (Stoskopf 1993) and Fat Head (Takashi, Yonkos and Kane 2001), it has also considerable structural differences.