نقش آينده نگري فناوري در نظام علم وآموزش مهندسي ژاپن

The Role of Technology Foresight on the Japanese Science and Enginiering Education System

هدف از مطالعات آينده نگري فناوري در كشور ژاپن ارايه و تجزيه و تحليل اطلاعات اساسي مورد نياز دولت در امر سياستگذاري علم و فناوري، مديريت پژوهش و توسعه، برنامه ريزي آموزش عالي در دانشگاهها و مراكز تحقيقاتي، بنگاههاي اقتصادي و... است. تحقق مطالعات آينده نگري فناوري با ويژگيهاي سازمانهاي دولتي كه با مقولات علم و فناوري سر وكار دارند و همچنين، با عوامل مختلف اقتصادي اجتماعي جاري در زمان اجراي برنامه، ارتباط تفكيك ناپذيري دارند. در نتيجه كشمكش ها و مباحثات طولاني كه در اواسط دهه 1990 به دليل بروز ركود اقتصادي در ژاپن آغاز شد، نظام دولتي را با تغيير و تحولات شديدي رو به رو ساخت [1]. دولت ژاپن برنامه جامع «سياستگذاري علم و فناوري در قرن بيست و يكم» را كه توسط « شوراي علوم ژاپن»، كه نهادي وابسته به دفتر نخست وزيري و مشتمل بر نخبگان علمي و دانشمندان برجسته است، به تصويب رساند. در اين مقاله با استناد به گزارشهاي ارايه شده توسط «موسسه ملي سياستگذاري علم و فناوري» و «وزارت آموزش، فرهنگ، ورزش و علم و فناوري ژاپن» مطالعات آينده نگري و سياستهاي علمي دولت بررسي شده است. در اين خصوص، ابتدا ابعاد اساسي نظام علم و فناوري كشور ژاپن و تغيير و تحولات آن از اوايل دهه 1990 ميلادي ارايه و سپس، با بررسي مطالعات آينده نگري فناوري، نتايج ششمين (1997) و هفتمين (2001) دوره آينده نگري ژاپن و در نهايت، اولويتهاي مورد نظر در توسعه اين كشور ارايه شده است.

The goal of technology foresight in Japan is to provide basic information for government science and technology policy, corporate R & D management, educational planning at universities and research centers. The implementation of technology foresight is inextricably related to the characteristics of governmental organizations that are involved in science and technology and to various social and economic factors. A consensus process has been important to form national science and technology policy. Results of such a policy was decentralization of administrative structure and large investment in Japanese industry. This paper outlines Japanese technology foresight activities using Delphi surveying technique for more than 30 years. Case studies on IT, environment, energy and life science show significant correlation between two parameters that Delphi results could be utilized to set priorities settings for each case.