پراكنش سويه‌هاي غيرتوكسين‌زاي قارچ Aspergillus flavus در مناطق پسته‌كاري ايران

Distribution of Nontoxigenic strains of Aspergillus flavus throughout pistachio growing areas in Iran

آلودگي پسته به زهرابه قارچي آفلاتوكسين از مهم‌ترين محدوديت‌ها در مصرف و تجارت پسته در ايران و جهان است. جدايه‌هاي غيرتوكسين‌زاي قارچAspergillus flavus براي كاهش آفلاتوكسين پنبه دانه، بادام زميني و ذرت در جهان استفاده مي‌شوند و برنامه مطالعاتي وسيعي براي جايگزيني سويه‌هاي غيرتوكسين‌زاي A. flavus در باغات پسته دنيا در حال انجام است. به منظور پايش و بررسي چگونگي پراكنش جدايه‌هاي غيرتوكسين‌زاي A. flavus در باغات پسته، از خاك باغات و ميوه پسته استان‌هاي كرمان، خراسان رضوي، قم، اصفهان، يزد، سمنان و مركزي نمونه برداري شد. با استفاده از روش سري‌هاي رقت و محيط كشت AFPA، جدايه‌هاي مختلف متعلق به section Flavi Aspergillus جداسازي و خالص‌سازي شدند. جدايه‌ها بر اساس ويژ‌گي‌هاي مرفولوژيكي و آغازگرهاي اختصاصي در حد گونه شناسايي گرديدند. براي بررسي توانايي توليد آفلاتوكسين ابتدا جدايه‌ها بر اساس توليد نور فلورسنت اطراف پرگنه در محيط‌هاي نارگيل آگار و YES اصلاح شده با متيل‌بتاسيكلودكسترين و تغيير رنگ ميسليوم در تماس با بخار آمونياك روي محيط‌هاي كشت PDA، YES و نارگيل آگار غربال شدند و سپس توانايي توليد آفلاتوكسين با روش كروماتوگرافي لايه نازك اندازه‌گيري شد. از بين 681 جدايه section Flavi Aspergillus به دست آمده، 524 جدايه بر اساس ويژگي‌هاي مورفولوژيك گونه ‏A. flavus تشخيص داده شدند، از بين جدايه هاي مذكور53 جدايه ميوه و 10 جدايه خاك قادر به توليد آفلاتوكسين نبودند،. درصد جدايه‌هاي غير توكسين‌زاي جمع‌آوري شده از مناطق مختلف كشور از 2/6 تا 25 درصد متغير بود. نتايج همچنين حاكي از آن بود كه به جز محيط كشت نارگيل آگار در تركيب با بخار آمونياك ساير روش‌‌‌هاي كشت، درصد جدايه‌هاي غيرتوكسين‌زا را بيشتر از تعداد واقعي آنها نشان مي‌داد، از اينرو در آزمايشگاه‌هاي با امكانات محدود، استفاده از بخار آمونياك مي‌تواند به عنوان روشي كاربردي، ارزان و سريع با دقت قابل قبول جهت غربال جدايه هاي توكسين زا مورد استفاده قرارگيرد.

Aflatoxins are highly toxic secondary metabolites produced by various Aspergillus species in food and feed. Nontoxigenic strains of A. flavus have been used for reducing aflatoxin of several crops. To determine the frequency of atoxigenic A. flavus population, samples were collected from different pistachio producing areas. A serial dilution method and AFPA medium was used to isolate Aspergillus section Flavi isolates. The ability of the isolates to produce aflatoxins was assayed using fluorescence detection (FD) around fungal colonies under UV 366 nm and color changing of colony after ammonia vapor (AV) exposure in the primary screening. First screening stage was validated by thin layer chromatography (TLC) after rice flour inoculation. The species of A. flavus were identified morphologically and molecularly based on species-specific primers. Overall, 524 isolates out of 681 isolates were identified as A. flavus. 53A. flavus isolates from nut and 10 isolates from soil did not produce any aflatoxins based on the methods used. Comparison of cultural and analytical methods showed FD methods overestimated the frequency of nontoxigenic strains while AV in combination with coconut agar medium produced similar results compare to TLC assays. The AV method can be used in the most laboratories as a practical, cheap, and rapid tool. Further efforts for assessment of competition potential of nontoxigenic strains versus toxigenic strains will be useful.