بررسي تاثيرات شيوههاي ساخت و تزيين ظروف سفالي و سراميكي صفوي بر نمونههاي ساخته‌شده در دوره قاجار

influences of construction and decoration methods of Safavid potteries & ceramics on the Qajar same samples

مطالعه و بررسي ظروف سفالي ايران، افزون‌بر آشنايي با فرهنگها در سلسله‌ها و ادوار مختلف، تداوم تاثيرات اين هنر را در هر دوره آشكار ميسازد. شيوه‌هاي ساخت و تزيين (بهويژه درخصوص نقوش به‌عنوان عنصر اصلي تزييني در سفالينهها) بارزترين اسناد تداوم تاثيرات در اين اشيا هستند. در مقاله پيش رو با مطالعه و مقايسه تعدادي از سفالينههاي صفوي و قاجار تاثيرات شيوههاي ساخت و تزيين و همچنين تاثيرات طرح و نقش سفالينههاي صفوي بر ظروف سفالي و سراميكي قاجار بررسي ميشود. نتايج اين تحقيق نشان ميدهد كه در ميان انواع ظروف سفالي و سراميكي توليد‌شده در دوره صفوي شيوه ساخت و تزيين ظروف سفيدآبي، ظروف فيروزه‌اي با تزيينات قلمسياه (دسته اول از ظروف كوباچه) و ظروف زرينفام و ظروف گامبرون در دوره قاجار تداوم داشتهاند و تاثيرات آن‌ها در شكل، رنگ و طرح و نقش نمونههاي قاجاري كاملاً ملموس است. اما در ميان انواع سفالينههاي قاجار گروهي از ظروف سراميكي پليكروم نيز بهميزان زيادي در اين دوره توليد شدهاند كه، اگرچه ازنظر شيوه ساخت تغيير چنداني نكرده‌اند، ازنظر نقش و رنگ و شيوه طراحي با ظروف پليكروم صفوي تفاوت دارند و ويژگيهاي مختص دوره قاجار را به نمايش ميگذارند. البته طرح و نقش برخي از نمونههاي توليد‌شده اين نوع سفالينه در دوره احياگري نيز موضوعاتي ملهم از تاريخ و سفالينه‌‌هاي صفوي دارند. ظروف شبيهسازي‌شده از چينيهاي مينايي چين نيز قسمت عمدهاي از توليدات اين دوره‌اند كه در دوره صفوي توليد نميشدهاند. همچنين كپي‌هاي ظروف ايزنيك براي مجموعهداران اروپايي گروه ديگري از توليدات اين دوره‌اند. روش اين تحقيق توصيفي، تحليلي و تطبيقي بوده و روش گردآوري اطلاعات آن، كتابخانهاي و همچنين براساس مطالعات ميداني استوار است.

Research on the Iranian Potteries In addition to familiarity with the culture of rules over this land reveals the continuing effects of this art in different periods. The Methods of construction and decoration, especially the motifs as the main decorative elements of pottery, are the most visible documents of influences continuation in these objects. In this article compares Qajar ceramics with ones of Safavid and the influences of construction, decoration, design, and motif of Safavid samples are surveyed on same Qajar objects. Result shows that among types of ceramics which produced in Safavid, methods of construction and decoration of the blue –white pottery, pottery that painted in black under a turquoise glaze (type of kubachi wares), luster ware, and Gambroon pottery were continuing in Qajar that their accepted influences are obvious in form, colour, design, and motif. But among all kinds of produced ceramics of Qajar, there are a group of polychrome wares that have been manufactured in high levels. Although construction style of this group have not much changed but their motifs, color and design style are different with Safavid samples and shows special style of Qajar art. However among design and motif of some samples of these polychrome ceramics which produced in Revived period there are subjects that have been inspired from Safavid history. Enameled porcelains inspired from Chinese imported samples is one of the other these period ceramic productions that had not been produced in Safavid. Also potteries imitated from Iznik samples for european collectioners are one of the other groups of special productions in this period. The compilation of this article is descriptive, analytical, and comparative and has been extracted from library and in a practical way. Keywords: Pottery & Ceramic, Methods of construction and decoration, Influences, Qajar period, Safavid period