تاثير آموزش راهبردهاي شناختي و شناختي ـ فراشناختي بر عملكرد حل مساله و رفتار سازشي دانش‏آموزان كم‏توان ذهني

The Effect of Cognitive and Cognitive–Meta Cognitive Education Strategies on Problem Solving Ability and Adaptive Behavior of Mentally Retarded Students

هدف اين مطالعه مشخص كردن تاثير آموزش راهبردهاي شناختي و شناختي ـ فراشناختي بر عملكرد حل مساله و رفتار سازشي دانش‏آموزان كم‏توان ذهني آموزش‏پذير پايه سوم مقطع مهارت‏هاي حرفه اي بود. روش پژوهش نيمه آزمايشي از نوع گروه كنترل نابرابر بود. 45 نفر به روش خوشه‌اي چند مرحله‌اي انتخاب و در چهار گروه آزمايش و دو گروه كنترل جايگزين شدند. ابزارهاي پژوهش معماي برج هانوي و مقياس رفتار انطباقي بود. راهبردهاي شناختي در 12 جلسه و راهبردهاي شناختي ـ فراشناختي در 24 جلسه (12 جلسه شناختي و 12 جلسه فراشناختي) با روش سخنراني به گروه‏هاي آزمايشي آموزش داده شد. براي تحليل داده‌ها از تحليل واريانس چند متغيري و تحليل واريانس يك راهه استفاده شد. نتايج نشان داد كه عملكرد حل مساله در گروه آزمايشي شناختي ـ فراشناختي بيشتر از گروه آزمايشي شناختي و گروه كنترل بود و عملكرد حل مساله در گروه آزمايشي شناختي بيشتر از گروه كنترل بود. علاوه بر آن عملكرد حل مساله و رفتار سازشي دانش‌آموزان پسر و دختركم‌توان ذهني آموزش‌پذير كه آموزش راهبردهاي شناختي و شناختي ـ فراشناختي را مي‌گذرانند، متفاوت نيست. همچنين، رفتار سازشي در گروه‏هاي آزمايشي و كنترل تفاوت معناداري نداشت. نتايج اين پژوهش هماهنگ با نتايج پژوهش‏هاي گذشته است. اين به اين معناست كه مي‌توان با استفاده از آموزش راهبردهاي شناختي و شناختي ـ فراشناختي عملكرد حل مساله افراد كم‏توان ذهني را افزايش داد. از آنجا كه نتايج اين پژوهش در مورد نقش تعديل كننده متغير جنسيت در بيشتر موارد با پژوهش‏هاي داخل هماهنگ و با نتايج خارجي ناهماهنگ بود، پيشنهاد مي‌شود در مطالعات آينده يك طرح جداگانه براي بررسي اثر جنسيت انجام شود و نتايج پژوهش‏هاي داخل در مورد اين متغير با روش فراتحليل بررسي گردد.

The present study aims at investigating the effects of cognitive and cognitive–meta cognitive education strategies on problem solving ability and adaptive behavior of mentally retarded students in junior professional schools. In this quasi-experimental research, 45 participants were selected by cluster sampling method and allocated in four experimental and two control groups. Research instruments include Towers of Hanoi puzzle and adaptive behavior scale. Cognitive and cognitive–meta cognitive strategies were respectively taught to experimental groups by lecture in 12 and 24 sessions.The data were analyzed by multivariate variance analysis and one –way analysis of variance. The results show that performance of students in problem-solving was better in cognitive–meta cognitive experimental group than the other groups.Also performance of problem – solving was better in cognitive experimental group than the control group. In addition, there was no difference in problem-solving performance and adaptive behavior of male and female participants who were taught the cognitive and cognitive–meta cognitive strategies. Also, experimental and control groups had no significant difference in adaptive behavior. Since, the results of this study were consistent and parallel withprevious researches, it can be concluded that cognitive and cognitive-meta cognitive education strategies have a positive effect on problem solving skills and adaptive behavior of mentally retarded students.