سخن سردبير

sokhan sardabir

زيست‌محيط و آينده زيست‌محيط و مسايل آن در چند سال اخير آنچنان پيچيدگي‌هايي اعم از سياسي و اقتصادي و مهم‌تر از همه زيستي ايجاد نموده كه ‏مي‌توان گفت كه مشكلي عالم‌گير شده به‌گونه‌اي كه بسياري مسايل ديگر اجتماعات به ويژه كشورهاي در حال توسعه را تحت‌الشعاع قرار ‏داده است و اهميت محيط زيست و مسايل آن به قدري حــاد شده كه در علوم پايه، شاخه‌اي با عنوان «علـوم زيست محيطي ‏‎(Environmental sciences)‎‏» تعريف شده و تعداد زيادي از دانش‌پژوهان در سراسر جهان در آن فعال مي‌باشند. در رابطه با اهميت آن ‏گفته مي‌شود كه در 20-30 سال پيش مردمان روي زمين، زيست‌محيط را در مسايل محلي آن، همچون آب و آلودگي‌هاي هوا دنبال ‏مي‌كردند، ولي امروز ما در دنيايي زندگي مي‌كنيم كه در آن مسايل زيست‌محيطي جهاني كه بين جوامع مشترك است، مطرح‎ ‎مي‌باشد. ‏مسايلي چون تغييرات آب و هواي كره زمين (مانند گرم شدن زمين در اثر ازدياد گازهاي گلخانه‌اي در جو زمين)، از بين رفتن لايه ازون و ‏زون استراتوسفر، آلودگي اقيانوس‌ها، از بين رفتن جنگل‌ها، وقوع جنگ‌هاي ناحيه‌اي و محلي، قحطي و خشكسالي‌ها، مخاطرات ‏زمين‌شناسي و ..... . در مجموعه اين كره خاكي مطرح است كه عامل اصلي آن، انسان‌ها و دست‌ساخت‌هاي آنها است و با چه شتابي اين ‏تغييرات مخرب پيش مي‌رود!! در حالي كه در تاريخ عمر زمين مي‌بينيم تغييرات آن در زمان‌هاي بسيار طولاني و ميليارد يا ميليون سالي ‏بوده است. مي‌دانيم عمر اين سياره را 6/4 ميليارد سال، پيدايش حيات را 5/3 ميليارد سال، پيدايش انسان‌هاي نخستين را بين 2 تا 3 ميليون ‏سال برآورد نموده‌اند. در طي اين زمان طولاني تغييراتي كه در زمين صورت گرفته، بسيار كند و به آرامي بوده و رويدادهاي مهمي چون ‏كوهزايي‌ها، خشكي‌زايي‌ها، آتشفشان‌ها، زمين‌لرزه‌ها، سونامي‌ها و حتي وقايع سريعي چون انقراض دايناسورها كه در اثر برخورد شهاب ‏سنگ معروف كرتاسه صورت گرفت، چندين ميليون سال به طول انجاميده، در حالي كه تغييراتي كه در 200 سال اخير در اين كره خاكي ‏به‌ويژه زيست‌محيط آن و به دست انسان صورت گرفته، حيرت‌آور است و حيرت آورتر اين كه در طي 40- 50 سال اخير آنچنان بلايي بر ‏سر اين كره و زيست‌محيط آن به‌ويژه در كشورهاي در حال توسعه آمده كه توصيف ناپذير است و همه‌مان شاهد و ناظر آن هستيم. در اين ‏راستا، در كشور خودمان در چند سال اخير روزي نيست كه مسايل زيست‌محيطي، آلودگي‌ها و عواقب آن سرتيتر رسانه‌هاي خبري نباشد و ‏در مورد آنها حرف و گفتگو‌هاي گوناگون نشنويم و نبينيم، از ريزگردهاي استان‌هاي جنوبي كشور گرفته تا آلودگي‌ هوا در كلان‌شهرها و ‏در راس همه تهران پايتخت، تا انباشت زباله‌ها و پسماندها در گوشه و كنار شهرها و روستاها، تا دفن زباله‌هاي شهري در محل‌هاي نامناسب ‏و نشت شيرابه‌هاي حاصل از انباشت زباله‌ها و نفوذ آنها به لايه‌هاي دروني زمين و آلوده نمودن آب‌هاي زيرزميني و آبخوان‌ها تا مرگ ‏تالاب‌ها و تغيير مسير رودها، كرانه درياها و خشكي درياچه‌هاي داخلي (مانند درياچه اروميه) و .... همه و همه دست به دست هم داده‌اند و ‏زيست‌محيطي بحراني و خطرناك به‌وجود آورده‌اند و مي‌توان به جرات ادعا كرد كه حتي يك شهر، يك روستا، يك دريا، يك درياچه ‏و.... نمي‌توان يافت كه زيست‌محيطي سالم داشته باشد. چاره چيست؟ و چه بايد كرد؟ ‏ آنچه آشكار است، اينست كه با افزايش جمعيت شهري و روستايي، نيازها و خواسته‌هاي مردمان نيز افزايش مي‌يابد و تامين نيازها فقط ‏از طريق منابع موجود در اين كره خاكي ميسر است و در مقابل رفع نيازها، ضايعات حاصل از آنها يعني آلودگي‌هاي زيست‌محيطي نيز ‏مطرح مي‌شود و براي حفاظت از محيط زيست و مقابله با بحران آلودگي‌ها، نياز به برنامه‌ريزي‌هاي جدي براي يك آينده پايدار داريم كه ‏براي دستيابي به آن، آموزش‌هاي ويژه و تعهدهاي اخلاقي فردي و اجتماعي، وضع قوانين ويژه زيست‌محيطي در سطوح ملي و بين‌المللي و ‏اجراي دقيق قوانين مزبور الزامي مي‌باشد كه اميدواريم در آينده نزديك شاهد آن باشيم. ‏