تحليل سيستم شبكه اجتماعي در مديريت مشاركتي مرتع (مطالعه موردي: منطقه طالقان- مراتع روستاي ناريان)

Social system and network analysis in rangeland co-management (Case study: Rangelands of Nariyan village- Taleghan region)

در مديريت مشاركتي مرتع، توجه به بهره برداران مرتع و تحليل روابط اجتماعي بين آنها ضروري است. از مهمترين روابط اجتماعي بين بهره برداران مرتع كه مي تواند خروجي مديريت مشاركتي را تحت تاثير قرار دهد، روابط اعتماد و مشاركت است. هدف از انجام اين تحقيق تحليل پيوندهاي اعتماد و مشاركت در شبكه بهره برداران مرتع روستاي ناريان واقع در منطقه طالقان است. براي انجام اين تحقيق، ابتدا از روش هاي مطالعات كيفي مانند مشاهده مشاركتي و مصاحبه براي شناسايي گروه هاي هدف و ساختار مديريت دام در مرتع استفاده شد. سپس بر اساس روش كمي تحليل شبكه با استفاده از پرسشنامه تحليل شبكه اي، پيوندهاي اعتماد و مشاركت بين بهره‌برداران در سطح كل شبكه بررسي شد. در اين تحقيق سه شاخص مهم ميزان تراكم، ميزان مركزيت كل شبكه و ميزان بده و بستان در سطح كل شبكه بهره برداران مرتع ارزيابي شد. افزون بر اين، ميزان ضريب همبستگي ژاكارد بر اساس شاخص QAP بين دو پيوند (ماتريس) اعتماد و مشاركت محاسبه و رابطه رگرسيون بين دو پيوند نيز برآورد شد. نتايج اين تحقيق نشان داد كه ميزان تراكم پيوندهاي درون گروهي اعتماد و مشاركت در زيرگروه شماره يك (بهره برداران گله شماره يك) بيش از ساير گروه هاست، از اين رو سرمايه و انسجام اجتماعي در اين گروه بيشتر خواهد بود. نتايج شاخص تمركز در سطح كل شبكه بهره برداران مرتع بر اساس پيوندهاي دروني و بيروني اعتماد و مشاركت، نشان دهنده ساختار پراكنده در شبكه بهره برداران مرتع است. همچنين نتايج ميزان شاخص بده و بستان در پيوندهاي اعتماد و مشاركت نشان دهنده پايداري بيشتر شبكه در زيرگروه شماره يك نسبت به ساير گروه ها بوده و اعتماد و همكاري متقابل درون گروهي بيشتر از برون گروهي است. بر اساس نتايج ضريب تعيين بين دو پيوند اعتماد و مشاركت مي توان استدلال كرد كه 87 درصد از تغييرات مشاركت به اعتماد بين شخصي مربوط است. در نهايت مي توان بيان كرد كه روش تحليل شبكه اجتماعي قادر است برنامه ريزان مرتع را در شناخت چالش هاي موجود در مديريت مشاركتي مرتع و سياست گذاري در بر طرف نمودن اين چالش ها ياري كند.

Rangeland co-management emphasizes on rangeland stakeholders and analysis of social relations among them. Trust and collaboration relations, are two important social factors influencing rangeland co-management. This study aimed to analyze the trust and collaboration networks among rangeland stakeholders in Nariyan village, located in Taleghan Region Qualitative methods such as participatory observation and interview techniques were used to detect the target groups and evaluate the structure of livestock management in the study area. The structure of trust and collaboration networks among rangeland stakeholders were studied using some quantitative method such as network analysis approach. Three main indicators of social networks including density, centralization and reciprocity of all rangeland stakeholders network were evaluated. Also, Jacard correlation coefficient between trust and collaboration network was calculated based on QAP index and then a linear regression was produced between these two variables Results show the density level of bonding ties, social capital and social cohesion of sub-group No.1 was more than other studied groups. The centralization indicator of trust and collaboration networks based on ingoing and outgoing ties shows a scatter structure in these networks. Moreover, the reciprocity and sustainability level of sub- group No. 1 was more than other groups. The bonding of mutual trust and collaboration is more than bridging of them. The coefficient of determination results revealed that, 87 % of the collaboration changes may related to trust variable. In conclusion, the social network analysis enables rangeland managers to detect the challenges of rangeland co-management and assist them to achieve a comprehensive policy to overcome the challenges.