موانع ارتقاي زنان در نظام آموزش پزشكي ايران: مطالعه اي كيفي درجامعه شناسي آموزش پزشكي

• The Obstacles of Women’s Professional Promotion in Medical Education System of Iran: A Qualitative Study in the Sociology of Medical Education

صرف نظر از اينكه در يك دهه گذشته سهم زنان در آموزش عالي، به ويژه در مقاطع كارشناسي و عمومي افزايش يافته است و بارقه‌هايي از گسترش حضور زنان در موقعيّت‌هاي شغلي بالاتر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي ديده مي‌شود، امّا حضور ايشان در مقاطع بالاي تحصيلي و شغلي نظام آموزش پزشكي همچنان اندك و كمرنگ بوده و نابرابري‌ها و تحريم‌هاي اجتماعي مبتني بر جنسيت در اين حوزه چشمگير است. در اين مقاله، با اتخاذ رويكرد روش‌شناختي كيفي و با استفاده از تكنيك « مصاحبه با مطلعين كليدي» تلاش شده است فهم شماري از مطلعين كليدي نظام آموزش پزشكي ايران درباره اين موضوع مورد مطالعه قرار گيرد. يافته‌هاي اين واكاوي نشان مي‌دهد كه مشاركت‌كنندگان، پنج مقوله يا عامل مهم مرتبط با عامليت و ساختار را به مثابه موانع عمده در مشاركت جدّي و واقعي زنان در مقاطع و مدارج بالاي علمي و دانشگاهي نظام آموزش پزشكي مشخص كرده‌اند. اين پنج عامل بازدارنده عبارتند از: « وارد شدن به حوزه ازدواج و خانواده»، « مردسالاري يا پدرسالاري موجود در فرهنگ جامعه ايراني»، « مسايل مالي و اقتصادي»، « تفاوت‌هاي روانشناختي موجود ميان دو جنس» و « مساله رعايت حدود شرعي و عرفي در روابط بين دو جنس». همچنين از نظر مشاركت‌كنندگان، اگرچه نقش مسيولين و تصميم‌گيران نظام آموزش پزشكي در عدم دستيابي زنان به پست‌هاي مديريتي پررنگ است، اما نمي‌توان نقشي بازدارنده در خصوص ادامه‌ تحصيل زنان براي ايشان قايل شد. من‌حيث‌المجموع، مي‌توان عامل « خانواده مردسالار و مبتني بر كليشه‌هاي جنسيتي» را در صورت‌بندي تحريم‌هاي اجتماعي مبتني بر جنسيت و سلب فرصت‌هاي برابر پيشرفت از زنان در حوزه نظام آموزش پزشكي ايران به عنوان عاملي بسيار موثر معرفي نمود

The Obstacles of Women’s Professional Promotion in Medical Education System of Iran: A Qualitative Study in the Sociology of Medical Education Abouali Vedadhir Seyyed Mohammad Hani Sadati Seyyed Morteza Nourbakhsh Abstract This article is to explain poorer attendance of women at higher and professional levels of medical education, taking a qualitative methodological approach. The findings illustrate that the participants of this qualitative study have recognized five factors as main forces to deter women from improvement in Iranian medical education system and serious participation at higher, specialized and managerial levels of the system. These factors are: "Involvement in domains of marriage and family", "Existing a sort of patriarchy or masculinity in Iranian culture and society", "financial & economic issues", "psychological differences between men and women", "issue of adherence to traditional and religious norms in relations between men and women."Moreover, in view of participants, authorities and policy-makers of medical education systems play key roles in deterring women from accessing higher managerial positions at the system, while they don’t blame authorities for excluding women from all rights of being highly educated and qualified in medical education system. The article, as a final point, asserts that the factor of "gender-based stereotypes" is central to explain poorer attendance of women at higher and specialized levels of medical education, among various factors influencing the subject. The findings also demonstrates that two factors, namely, "Patriarchal family" and "gender-based stereotypes" play key role in generating disparities and deterring women from equal improvement opportunities in the society. Keywords: Equality of opportunities, Gender-Based Stereotypes, Gender Gap, Medical education system, Sociology of medical Education, Women.