كارايي فضايي شبكه ارتباطي به منظور امدادرساني بعد از وقوع زلزله

The Analysis of Spatial Performance of Communication Network for Relief after an Earthquake (Case study: Baghmishe Town in Tabriz)

كارايي فضايي شبكه ارتباطي به منظور امدادرساني بعد از وقوع زلزله مطالعه موردي: شهرك باغميشه تبريز محمدعلي سالكي ملكي1، مجتبي ولي‌بيگي2، معصومه قاسمي3 1. نويسنده مسيول: كارشناس ارشد برنامه‌ريزي شهري، مهندسين مشاور راژان آب زاگرس، ايران. Email:salekimaleki@gmail.com 2. گروه شهرسازي آموزش عالي فنّي مهندسي بويين زهرا، ايران. 3. كارشناسي ارشد برنامه‌ريزي شهري، دانشگاه تبريز،‌ ايران. دريافت: 28/1/92 پذيرش:23/8/92 چكيده مقدمه: شبكه‌‌هاي ارتباطي، خطوط كليدي جوامع هستند و بهبود كارآمدي آنها به لحاظ دسترسي بعد از زلزله حياتي است، زيرا اثر مهمي ‌در عملكرد امدادرساني دارند. شبكه‌هاي ارتباط شهري بعد از حوادث مخربي چون زلزله عامل مهمي ‌در فعاليت‌‌هاي امداد و نجات است، لذا ارزيابي سريع اثر زلزله بر كارايي شبكه‌‌هاي ارتباطي شهري در واكنش اضطراري موثر، بسيار حياتي است. به منظور داشتن يك طرح اصولي مديريت بحران بايد قبل از وقوع زلزله مطالعاتي انجام شود تا فهم كامل‌تري از وضعيت به‌دست‌آمده و به‌ويژه فعاليت‌‌هاي اضطراري را طرح‌ريزي شود. روش‌ها: اين مقاله رهيافت تصميم‌گيري چند معياره مبتني بر سيستم اطلاعات جغرافيايي را براي بررسي كارايي شبكه‌‌هاي ارتباطي بعد از وقوع زلزله در شهرك باغميشه شهر تبريز به‌كار مي‌گيرد. شهرك باغميشه از نظر قرارگرفتن در مجاورت گسل‌‌هاي فعال جز آسيب‌پذير‌ترين نقاط شهر است. همچنين، به دليل جديدساز بودن و ساخت و سازهاي صورت گرفته، يكي از سيوالات اساسي اين است كه ميزان كارايي شبكه معابر به كار رفته در آن در هنگام زلزله چه ميزان است. چارچوب تصميم‌گيري چند معياره، عوامل محيطي و انسان‌ساخت را در بر مي‌گيرد كه با تلفيق و تحليل سلسله مراتبي و نيز به‌دست‌آمدن وزن هر يك از معيارها و اعمال اين وزن‌‌ها در محيط سيستم اطلاعات جغرافيايي با دقت و صحت بالاتري كارايي شبكه ارتباطي را نشان مي‌دهد. اين روش‌شناسي داراي چهار گام اصلي است: شناسايي عوامل موثر؛ به‌كارگيري اين عوامل در تحليل سلسله مراتبي؛ نمايش فضايي آنها؛ و توليد نقشه‌ براي ارزيابي فضايي كارايي شبكه ارتباطي در شهرك باغميشه. يافته‌‌ها: نتايج نشان مي‌دهد كه از كل مساحت شبكه ارتباطي، فقط 40 درصد از كارايي قابل قبول برخوردارست و 60 درصد كارايي قابل قبولي ندارند. نتيجه‌گيري: با توجه به يافته‌‌ها، بايد تراكم ساختماني و جمعيتي در معابر كم‌عرض كاهش يابد. در ضمن، از افزايش درجه محصوريت و ساختن ساختمان‌‌هاي مرتفع جلوگيري شود. پيش‌بيني يك مركز پشتيباني مديريت بحران و تغيير كاربري اراضي باير به فضاهاي سبز، به ويژه در خط شمال‌غربي به شمال‌شرقي اين شهرك، و تصويب قوانين سخت‌گيرانه‌تر براي ساخت و ساز از ديگر راهكارهايي است كه بايد به منظور افزايش كارايي شبكه ارتباطي در شهرك باغميشه مد نظر قرار داد. كلمات‌كليدي: كارايي شبكه ارتباطي، زلزله، فعاليت‌‌هاي امداد‌رساني، مديريت بحران.

The Analysis of Spatial Performance of Communication Network for Relief after an Earthquake (Case study: Baghmishe Town in Tabriz) Corresponding author: Mohammadali Saleki Maleki, MA in urban planning, consulting engineers water Razhan Zagros, Iran Email: salekimaleki@gmail.com Mojtaba Valibeigi, Department of urban development, engineering education, Buin-Zahra, Iran Masoumeh Ghasemi, MA in Urban Planning, University of Tabriz, Iran Received: 2013-04-17 Accepted: 2013-11-14 Abstract Background: Road networks are key lifelines for the community, and improving their efficiency is critical to the availability of road access after earthquakes. The effectiveness of urban transportation systems after earthquakes has a significant impact on disaster relief performance. Urban road network has been recognized as an important factor in rescue and relief activities after a catastrophic event like an earthquake. Rapid impact assessment of urban road network performance after earthquakes is crucial for initiating effective emergency response because roads are important for the rescue activation. A proper disaster management plan requires that such studies be completed ahead of time before a devastating event to have a thorough understanding of the situation and to plan especially for emergency activities. Methods: This paper presents a GIS-based multi-criteria decision analysis approach for evaluating spatial performance of Baghmishe town’s communication networks after earthquake. Although Baghmishe town is a newly constructed area, it has been as the most vulnerable region in Tabriz city due to locate in the vicinity of active faults. Thus, one of key questions that arise is investigation of spatial performance of communication network in the region. The multi-criteria decision framework considers environmental and human-built factors that are combined by integration of analytical hierarchy process (AHP) to determine criteria weights, the weights in GIS are applied to have been more accuracy the performance analysis of communication networks. The methodology has four major steps such as identification of effective factors; using these factors in an analytical hierarchy process and spatial showing them and finally producing a map for spatial assessment of effectiveness communication network in Baghmishe town. This enabled the selection of strengthening solutions that meet the performance requirements for the Baghmishe Town’s road networks. Findings: According to the results, only 40% had high and 60% poor performance respectively of the total area of communication network. Conclusion: The results showed that density of buildings and population should be reduced at narrow passageways. Also, severely avoided increasing enclosed degree and constructing height building.Another approach which must be considered is as follows: to predict a disaster management center and change the barren land into green spaces especially in line west north to east north of Town and approve of sever regulation for construction. Keywords: performance of communication network, earthquake, relief activities, Disaster Management