رويكرد فارابي و ابن‌سينا به علوم و تقسيم آن؛ رويكردي پيشارشته‌اي، رشته‌اي و يا ميان‌رشته‌اي

Al Farabi and Avicenna Approach about Sciences and its branches; Predisciplinary, interdisciplinary or multidisciplinary approach

در انديشه فارابي و ابن‌سينا علم در معناي عام مترادف با فلسفه است. از اين مقسم واحد دو شاخه نظري و عملي و از هر يك از اين دو، اقسام متعددي از علوم تخصصي به‌دست مي‌آيد. در اين نمودار خوشه‌اي دو تصوير وحدت‌انگارانه و تكثرگرايانه (تخصصي) از علوم در كنار هم گرد آمده است. به اين معنا، در علم‌شناسي ابن‌سينا هم از وحدت علوم و ارتباط آن‌ها با يكديگر سخن گفته شده است و هم از تمايز و تفرد هر يك از ديگري. با اين‌حال اين موضع نه معادل رويكرد رشته‌اي در عصر مدرن و نه معادل رويكرد ميان‌رشته‌اي است. اين موضع حتي معادل وحدت اين دو با يكديگر هم نيست. بلكه اساساً اين علم‌شناسي در يك فضاي فكريِ متفاوت از علم‌شناسي قرون اخير طرح گرديده است. اين نوشتار درصدد است پس از تشريح علم‌شناسي فارابي و ابن‌سينا و سپس تشريح رويكرد رشته‌اي و ميان‌رشته‌‌اي اين تفاوت را نشان دهد. در پايان با لحاظ احتياط در استعمال واژه «پيشارشته‌اي» اين رويكرد به علم‌شناسي فارابي و ابن‌سينا نسبت داده مي‌شود.

In Al Farabi and Avicenna point of view, Knowledge is synonymous with philosophy. This root divided to theoretical and practical branches. From these two derived different types of specialized sciences. In this cluster diagram come together two pictures of unity and plurality of specialized disciplines. However, this position is not the equivalent of modern disciplinary and interdisciplinary approach. Itʹs not even equivalent of unity of these two together. This kind of Science is different of Science in modern period. This paper wants to show the Al Farabi and Avicenna point of view about Sciences is not the disciplinary and interdisciplinary approach. At the end, I use the word of Predisciplinary for Al Farabi and Avicennaʹs view.