عوامل موثر بر فرم‌هاي مجسمه‌هاي سفالي مجوّف1 در ايران پيش از تاريخ

The effective factors on the forms of caved ceramic sculpture in prehistoric Iran

اين پژوهش به عوامل موثر بر فرم مجسمه‌هاي سفالي مجوف ايران در دوران پيش از تاريخ مي‌پردازد. اين دوران در ايران، از ابتداي دوره‌ي جمع‌آوري غذا آغاز مي‌شود و تا ابتداي زماني كه وارد دوران تاريخي مي‌شود، ادامه مي‌يابد. قديمي‌ترين آثار در دوران مورد نظر، الهه‌گان باروري و زيبايي هستند. در دوره‌هاي بعد، با پيشرفت صنعت سفالگري و پس از دوره‌ي سفال‌هاي منقوش، شاهد به وجود آمدن آثاري حجمي هستيم كه از نظر ويژگي‌هاي بصري در مرتبه‌ي بالاتري از آثار پيشين خود هستند و عمدتاً نشانه‌هايي از ظرف‌بودن را در خود دارند. يافته شدن اين آثار درون گورها باعث شده، كاربردهايي آييني براي آن‌ها متصور باشند. گروهي نيز، دلايل ساخت آن‌ها را به توتميسم و معتقدات مردمان آن دوره مربوط مي‌دانند. اين آثار از نظر شكل داراي تنوع بسياري هستند و اين تنوع، محصول عواملي بسيار است؛ كه عواملي همچون شيوه‌ي ساخت، كاركرد، تزيين، تاثير باورها و محدوديت‌ها و مزاياي ماده‌ي مصرفي، از آن جمله‌اند.

This research studies on the effective factors in the form of caved ceramic statues in the pre historic periods of Iran. The prehistoric period in Iran begins by food collecting step and endures till the historic period. The oldest works in this period are goddesses of beauty and fertility. In following periods having pottery industries developed new sculptural works appeared which possessed more visual qualities than the preceding works and looked like pots. Since these kinds of statues were found in graves, some believes that they were to be ritual pots and attributes them to Totem believers. Having noticed a brief introduction about prehistoric period in Iran, this research has considered the evolution of pottery and categorized the sculptural works of potteries. Visual characteristics of mentioned potteries are consequently discussed. Finally some of these works have been analyzed. These works of art are largly various in form. This variety include many factors such as methods production, function decorative, the effect of beliefs, and pros and cons of consuming material.