تجزيه دي آلل عملكرد دانه، تعداد رديف دانه و تعداد دانه در رديف بلال در دو رگ‌هاي ذرت زودرس

Diallel analysis of grain yield, number of kernel rows per ear and number of kernels per row in early maturity maize hybrids

بمنظور تعيين قابليت تركيب عمومي و خصوصي نه لاين اينبرد برگزيده ذرت زودرس، از يك طرح تلاقي دي الل 9×9 در سال 1383 استفاده شد و 36 تركيب حاصل از تلاقي يك طرفه 9 لاين مورد نظر در سال‌هاي 1384 و 1385 در سه مكان (كرج، مشهد و شيراز) مورد ارزيابي قرار گرفتند. صفات مورد مطالعه شامل عملكرد دانه، تعداد رديف دانه و تعداد دانه در رديف بلال بودند. نتايج نشان داد كه براي كليه صفات، واريانس ژنوتيپي معني‌دار بود كه امكان تجزيه ژنتيكي و برآورد پارامترهاي ژنتيكي مربوط به تلاقي دي آلل را فراهم نمود. نتايج تجزيه دي آلل براساس روش چهار و مدل مخلوط B گريفينگ نشان داد كه اثرات افزايشي و غيرافزايشي تواماً در كنترل صفات مورد اندازه‌گيري دخالت داشتند. ميانگين درجه غالبيت ژن‌هاي كنترل كننده اين صفات از غالبيت ناقص تا فوق غالبيت تغيير كرد. وراثت‌پذير عمومي براي كليه صفات نسبتاً بالا بود كه نشان دهنده پايين بودن واريانس محيطي و همچنين اهميت واريانس ژنتيكي در مقايسه با واريانس محيطي است. معني‌دار بودن اثرات متقابل GCA x E و SCA x E نشان داد كه رتبه بندي لاين‌هاي والديني براي GCA و SCA در محيط‌هاي مختلف متفاوت بوده است.ميزان وراثت‌پذيري خصوصي از 21 درصد براي عملكرد دانه تا 95 درصد براي تعداد رديف دانه در بلال تفاوت داشت. مقدار تركيب‌پذيري عمومي والدين براي صفات مطالعه شده متفاوت بود. هيبريد (P2 x P9) KE 75039 x K 1263/2-1 از تركيب‌پذيري خصوصي نسبتا" بالا و معني‌دار برخوردار بود و تركيب‌هاي (P4 x P7) K 1263/1 x KE 72012/12 ، (P4 x P8) K1263/1 x K2331 ، (P4 x P6) K 1263/1 x K 1271/6 و (P4 x P5) K 1263/1 x OH 43/1-42 در رتبه هاي بعدي قرار گرفتند. بر اساس نتايج اين آزمايش، اگر هدف توليد هيبريد سينگل‌كراس با استفاده از اين لاين‌ها باشد، بهترين تركيب‌ها (P2 x P9) ، (P4 x P7)، (P4 x P8) ، (P5 x P9) بوده و اگر هدف تهيه واريته‌هاي تركيبي باشد مي‌توان از لاين‌هاي‌ P5، P2 وP4 استفاده نمود.

To determine the general (GA) and specific (SCA) combining abilities 36 hybrids developed in 9 × 9 diallel crossing design were grown and evaluated in three locations(Karaj, Isfahan and Mashhad) of Iran in 2004 and 2005. Grain yield, number of kernel rows per ear and number of kernels per row were measured and recorded. All crosses were made in 2003, based on Griffingʹs method 4, mixed model B. diallel hybrids were evaluated in randomized complete block design with three replications in each environment. Genotypic differences, among the hybrids, were significant for all of the traits, therefore, the genetic parameters related to the diallel method were estimated. The GCA and SCA were significant for all of the traits. The degree of dominance ranged from 0.24 for the number of kernel rows per ear to 4.07 for the grain yield. The values for broad-sense heritability were high (0.98 to 0.99) indicating that environmental variance was relatively low compared to genetic variance. As expected, the narrow- sense heritability for grain yield was very low (0.06).This was due to relatively higher non-additive variance compared to additive variance. Among the nine parental lines only two lines KE 75039 (P2) and OH 43/1-42 (P5) had high GCA for grain yield. Only one combination (P4×P9) showed high and significant SCA for grain yield, and four hybrids demonstrated relatively high SCA for grain yield. P4 produced suitable hybrid combinations with P5, P6, P7 and P8. The five best single-cross combinations to produce early maturity maize hybrids were (P2×P9), (P4×P7), (P4×P8), P4×P6) and (P4×P5).Parental lines P2, P5 and P4 can be used to develop synthetic varieties in early maturity maize breeding programs.