تغذيه‌ي سالم از نگاه قرآن

Healthy Nutrition from the Perspective of the Holy Quran

زمينه و هدف: دين اسلام همواره بر بهداشت جسم و جان تاكيد فراوان دارد. در رابطه با تغذيه سالم كه گامي مهم براي نيل به سلامت جسم و جان بشمار مي‌آيد، رهنمودها و آموخته‌هاي متعددي در قرآن ارايه گرديده است. يكي از آيه‌هاي شاخص در اين رابطه عبارت است از: «و ننزل من القرآن ما هو شفا و رحمه للمومنين». در اين مطالعه به بررسي پاره‌اي از رهنمودهاي قرآني در زمينه‌ي بهداشت تغذيه ‌پرداخته‌ايم. روش بررسي: اين تحقيق از نوع مقاله مروري و بر اساس مطالعه‌ي كتابخانه‌اي و بررسي متون است كه با تعمق بر گزيده‌اي از آيات قرآني و احاديث معتبر معصومين عليهم‌السلام و مطالعه‌ي برخي تفاسير قرآني مهم و كتابهايي در شرح احاديث و نيز با الهام گيري از آموخته‌هاي حكيمان تمدن اسلامي به رهنمودهايي در امر تغذيه سالم دست يافته‌ايم. مطالب به‌دست آمده به 5 محور اصلي تقسيم شده‌اند. يافته‌ها: از نگاه قرآن سلامت تغذيه با امور معنوي و جهان‌بيني توحيدي در ارتباط است. برخي توصيه‌هاي قرآني در امر سلامت و بهداشت تغذيه عبارتند از: توصيه به خوردني‌هاي حلال و طيب و پيروي‌نكردن از اميال شيطاني: «يا ايها الناس كلوا ممّا في الارض حلالاً طيباً و لاتتبعوا خطوات الشيطان»؛ توصيه به پرهيز از خوردني‌هاي حرام: «انّما حرّم عليكم الميته و الدم و لحم الخنزير و ما اهل لغير الله»؛ توصيه به توجه نمودن به نوع تغذيه و تفكر در ساختار كيفي آن: «فلينظر الانسان الي طعامه» و نيز ساختار كمّي آن: «كلوا و اشربوا و لاتسرفوا»؛ توصيه به اهميت دادن به روزه و بيان جايگاه آن در امر بهداشت تغذيه: «ان تصوموا خير لكم»؛ توصيه به ورزش و ارتباط آن با تغذيه سالم: «هو الذي جعل لكم الارض ذلولاً فامشوا في مناكبهاو كلوا من رزقه» و مصاديق متعدد ديگر. نتيجه‌گيري: بهداشت تغذيه در قرآن از جايگاه بالايي برخوردار است؛ چنانكه رسول اكرم (ص) و ايمه معصومين (عليهم السلام) و ديگر حكماي اسلامي كه تحت تاثير آموزه‌هاي اسلام در امر بهداشت به طور عام و بهداشت تغذيه به طور خاص بوده‌اند، توصيه‌هاي ارزشمندي در اين رابطه داشته‌اند. از رهنمودهاي بسيار ارزنده قرآن در امر بهداشت تغذيه، استفاده و بهره‌مندي از روزي‌هاي حلال و طيب و پرهيز از روزي‌هاي حرام و خبيث است كه پايبندي به آن انسان را در مسير توحيدي قرار مي‌دهد. واژگان كليدي: قرآن، تغذيه سالم، خوردني‌هاي حلال، خوردني‌هاي حرام

Background and Objective: Islam has always laid emphasis upon the health of body and soul. There are a lot of instructions and lessons presented in Quran about healthy nutrition which is a very important factor for attaining the body and soul health. “We send down for believers from Quran whatever which is mercy and healthy”. In this article, we considered some of these Quran’s guidelines. Materials and Methods: This review study was carried out to collect healthy nutrition instructions out of verses of the Holy Quran, credible Hadiths (sayings) of Imams, Quran interpretations, and books of Hadiths enlightenment, and by getting help from teachings of scholars and professionals in Islamic civilization. Result: From the viewpoint of Quran, nutritional health is in a relationship with spiritual issues and monotheistic worldview. Some of the Quranic recommendations about nutrition hygiene and health are: advice on using licit and pure foods and drinks and not obeying satanic desires: “Oh, People, eat licit and pure from whatever which is on the earth and do not follow the devil path” to keep the illegal edibles away: “dead’s meat, blood, pig’s meat and whatever which is not slaughtered by the name of the God, all are illegal on you”; paying attention to nutrition type and thinking about its qualitative structure: “human should be able to have full consideration and deliberation on his/her food” along with its quantitative structure: “eat and drink but do not lavish”; fasting and its importance in nutritional hygiene: “it is very good for you to fast”; exercising and its relationship with healthy nutrition: “He made the earth obedient and flat for you, so move in its ups and downs and use its aliments” and other examples. Conclusion: The nutritional hygiene has a high standing point in the Holy Quran so that the Prophet and Imams (May peace be upon them) and other Islamic sages, who were affected by Islamic teachings about hygiene in general and nutritional hygiene in particular, have expressed some worthy recommendations. A valuable perspective concerning nutritional hygiene in Quran is that we should benefit from licit and pure aliments and avoid the illicit ones. Through continuing this perspective we can step on and be consistent in monolithic path. Keywords: Quran, Healthy nutrition, Licit edibles, Illegal edibles