نوشين، رقم جديد نارنگي براي مناطق مركبات‌خيز شمال ايران

“Noushin”, New Mandarin Cultivar for North Regions of Iran

نارنگي كلمانتين يكي از ارقام انتخابي مناطق شمالي كشور است كه از برخي صفات داراي بازارپسندي مناسبي بوده ولي اندازه كوچك ميوه، از معايب آن است. به منظور بهبود و اصلاح نارنگي كلمانتين جهت دستيابي به دورگ جديد با ميوه برتر و درشت‌تر، پروژه‌اي در چهار فاز از سال 1368 لغايت 1388 با دورگ‌‌‌‌گيري‌ بين نارنگي كلمانتين به عنوان والد مادر و پرتقال‌هاي هاملين، مارس و سالوستيانا به عنوان والدين پدري به مرحله اجرا درآمد. دومين مرحله اين تحقيق به گزينش ژنوتيپ‌هاي برتر بر اساس خصوصيات زودرسي يا ديررسي، درجه كم‌بذري، درشتي ميوه، ضخامت پوست ميوه و سهولت پوست‌گيري، درصد عصاره و همچنين عطر و طعم ميوه انجام گرديد. بر اساس اين ارزيابي‌ها از كل 396 ژنوتيپ موجود، تعداد 68 نمونه دورگ انتخاب شد. مراحل نهايي اين پروژه مربوط به عملياتي است كه به منظور بررسي وضعيت تطابق محيطي، روي نمونه‌هاي گزينش شده پيوندي روي پايه نارنج انجام شد. نتايج نشان داد كه ژنوتيپ شماره 76109 كه دورگي از كلمانتين و سالوستيانا مي‌باشد، تاجي افراشته و كشيده داشت. ميوه‌ها زودرس، بذردار، تقريباً پخت و با وزن متوسط 110 گرم در حد متوسط و بازارپسندي قرار داشت. پوست ميوه تقريباً نازك و به آساني قابل جدا شدن از گوشت بود. پوست و گوشت ميوه‌ها در زمان رسيدن نارنجي روشن شده و عطر و طعم ميوه عالي است. اين ژنوتيپ از نظر عملكرد، وزن تك‌ميوه و بريكس به ترتيب 10، 25 و 24 درصد برتر از والد مادري خود (نارنگي كلمانتين) بوده و حدود 15 روز نيز زودرس‌تر از آن مي‌باشد كه علاوه بر اهميت اقتصادي براي باغدار، تا حدود قابل توجهي به خسارت‌هاي سرمازدگي متحمل است. بر اين اساس انتظار مي‌رود كه ژنوتيپ گزينش شده بتواند به عنوان يك رقم تجاري از موفقيت خوبي در بازار تجارت برخوردار شود.

Clementine mandarin (Citrus clementina) is one of the suitable/marketable citrus species in north of Iran; however, as a disadvantage has small fruits. In order to produce new citrus cultivar with large and good quality fruit, a project with four phases was conducted from 1989 until 2009. The first phase was started with controlled cross pollination between Clementine mandarin as maternal, and Marrs, Hamlin and Salustiana oranges (C. sinensis (L.) Osbeck) as paternal parents. The second phase of this project consisted of selection of superior genotypes based on their suitable characteristics e.g. earliness, low-seed content, fruit size, peeling quality, extract percentage and fruit taste\aroma. Primary quantitative and qualitative evaluations of fruits based on optimum levels of aforesaid traits resulted in final selection of 68 hybrids among the 396 crosses made in the third phase. To choose the best performing hybrids, evaluation and adaptability of selected genotypes in comparison with Clementine mandarin (control), were tested under environmental conditions of northern Iran with the common rootstock, sour orange (C. aurantium L.). On the basis of good quantitative and qualitative traits, finally the genotype 76109 (a Clementine × Salustiana orange cross) was selected as new mandarin hybrid and named “Noushin” in Iran in March 2010. Noushin is moderately vigorous with an upright canopy and thorn less. Its fruits are medium-sized, almost oblate and seedy. Rind is thin, somewhat leathery, its fruit has nearly bumpy surface with prominent oil glands with an easily separable peels, light orange in color at the maturity stage and excellent taste. Noushin has early ripening/good quality fruits. As compared to its maternal parent, clementine mandarin, Noushin showed superiority of higher yield (10%), fruit weight (25%), TSS/TA (24%) and earlier time of fruit ripening (15 days). Considering these suitable traits and also based on its economical value and cold tolerance in orchard holdersʹ view is expected to successfully commercialized as a new cultivar in the market.