نقش الگوي پيوند از دور جو بالاي درياي شمال- مازندران در تغييرات زماني بارش سواحل جنوبي درياي خزر

The role of North Sea - Caspian upper atmospheric teleconnection pattern (NCP) in temporal variabilityʹʹs of rainfall in Sothern coastal of Caspian Sea

در پژوهش حاضر ارتباط بين الگوي پيوندازدور درياي شمال-خزر با نوسانات بارش سواحل جنوبي درياي خزر در يك دوره بلند مدت 55 ساله مورد بررسي قرار گرفته است. داده هاي مورد استفاده در اين پژوهش شامل داده هاي بارش ماهانه ? ايستگاه سينوپتيك حاشيه جنوبي خزر، داده هاي الگوي پيوند از دور درياي شمال-خزر و همچنين داده هاي بازكاوي شده ارتفاع ژيوپتانسيل مي باشد. نتايج تحليل همبستگي پيرسون به عنوان روش اصلي مورد استفاده در اين پژوهش نشانگر وجود رابطه معني دار و مستقيم بين بارش هاي ايستگاه هاي منتخب با الگوي پيوندازدور درياي شمال-خزر است كه اين امر حاكي از افزايش بارش در فاز مثبت الگوي پيوند از دور درياي شمال-خزر و كاهش بارش در فاز منفي مي باشد. از نظر زماني، ضرايب همبستگي مورد محاسبه نشان از ارتباط بيشتر و معني دار تري بين بارش ايستگاه ها و الگوي پيوندازدور درياي شمال-خزر در ماه هاي سپتامبر تا آوريل است. بيشترين ميزان همبستگي ماهانه در بين ايستگاه ها با ???/. در ماه دسامبر مورد محاسبه قرار گرفت. تحليل ضرايب همبستگي فصلي نيز نشان از تاثيرپذيري بيشتر بارش هاي فصول پاييز و زمستان به ترتيب ضرايب همبستگي معني دار 396/0 و 392/0 دارد. ايستگاه گرگان به عنوان شرقي ترين ايستگاه سواحل جنوبي درياي خزر، كمترين ميزان همبستگي با الگوي پيوند از دور درياي شمال-خزر را از خود نشان داد و بارش آن غير از ماه فوريه در هيچ يك از ماه هاي سال و فصول چهارگانه رابطه معني داري با الگوي پيوند از دور درياي شمال-خزر نشان نداد كه احتمالاً اين امر به دليل دوري گرگان از مركز عمل درياي خزر مي باشد. تحليل آرايش الگوهاي جوي تراز 500 هكتوپاسكال در فازهاي منفي و مثبت نشان مي دهد كه در فاز مثبت اسقرارناوه اي عميق بر روي درياي مديترانه و قرارگيري كرانه هاي جنوبي خزر در شرق ناوه وضعيت سيكلوني فراهم مي آورد كه باعث انتقال رطوبت درياهاي شمال، مديترانه. درياي سياه و اقيانوس اطلس به سمت ايران مي شود، اما در فاز منفي قرارگيري منطقه ي مورد مطالعه در زير محور پشته منجر به ايجاد جوي پايدار با وزش ضعيف مداري شده و به اين علت با وزش هواي گرم و خشك آفريقا بارش كل ايران كم مي شود.

The North Sea -Caspian upper atmospheric teleconnection pattern (NCP) is one of very important teleconnection patterns of 500 hecto-pascal level. This teleconnection pattern has important role in implications on the regional climate of Eastern Mediterranean. So far, the role of said pattern on the rainfall fluctuations of southern shores of Caspian Sea has not been studied. Accordingly, in this study the relationship between the patterns of North Sea – Caspian index with Caspian Sea rainfall fluctuations in a long period of 55 years (1955-2010) has been studied. The data used in this study include Monthly rainfall data from five synoptic stations on the southern coast of the Caspian Sea, Data of pattern of North Sea – Caspian index and Re- analyzed Geopotential height data. Results, Show an increase of precipitation in positive phase of the North Sea – Caspian and decrease of precipitation in the negative phase. In the time point of view, correlation coefficients calculated show significant relationship between the rainfall stations and pattern of North Sea – Caspian in April to September. Most of the monthly correlations between stations with 0/555 were calculated in December. Analysis of seasonal Correlation also showed the more influence of rainfall in fall and winter with 0/396 and 0/392 significant correlation coefficients respectively. Gorgan station as Easternmost station in the south Caspian Sea, showed worse correlation with pattern of North Sea – Caspian, and Rainfall Except for February, did not show Correlation with pattern of the North Sea – Caspian in all months and seasons, this is Probably due to the distance of Gorgan station from action center of Caspian sea. Analysis of Atmospheric patterns in level of 500 hPa in positive and negative phase show establishment of a deep trough over the Mediterranean and Placement of Southern shores of the Caspian sea in the East Trough provides Cyclonic condition that Cause transfer of Moisture of north sea , the Mediterranean , Black Sea and the Atlantic Ocean to Iran. However, in negative phase of the study area located below the ridge axis led to barotropic atmosphere with weak zonal wind and Due to the warm and dry air blowing of Africa, rainfall is low in Iran.