هويت علوم انساني اسلامي؛ از ديدگاه روش‌شناختي

The Nature of Islamic Human Sciences from Methodological perspective

دستيابي به علوم انساني اسلامي در مهندسي تمدن اسلامي از جايگاه ويژه‌اي برخوردار است. تحليل «اسلاميت»ِ علوم انساني با رويكردهاي مختلفي قابل پي‌گيري است. رويكرد اين مقاله، تحليل بر اساس «منطق و متدلوژي علمي» است. برخلاف ديدگاه‌هاي رايج در فلسفه موجود، كه نقش‌آفريني دين را تنها در مرحله گردآوري، آن هم به صورت ضعيف و غيرقاعده‌مند مطرح مي‌كنند، اين مقاله در پي اثبات اين معناست كه دين در مرحله توليد و آزمون نظريه نيز تاثيرگذار است. دين در مرحله توليد نظريه، هم از طريق تاثيرگذاري بر مباني علوم و هم از راه ارايه اصول موضوعه برگرفته از متون ديني، بر شكل‌گيري علوم انساني اسلامي تاثير مي‌نهد. در مرحله آزمون هم، صرف تجربه‌پذيري و كارآمدي ملاك صحت يك نظريه نيست، بلكه كارآمدي در جهت ملاك صحت يك نظريه است. ازاين‌رو، علوم انساني اسلامي مي‌بايست بستر رشد و تقرب به ساحت ربوبي را فراهم سازند.

Achieving the Islamic human sciences is of special significance in engineering Islamic civilization. The analysis of "Islamization" of human sciences can be pursued through different approaches. The approach adopted in the present paper is an analysis based on "scientific logic and methodology". Unlike the current standpoints in existing philosophy which consider the role of religion as functioning weakly and unsystematically only in compilation phase, this paper tries to prove the idea that the religion is influential both in the theorization and theory testing phases. Religion influences the formation of Islamic human sciences both through affecting the basic fundamentals of sciences and through providing fundamental postulates taken from religious texts. In theory testing phase, too, to be merely empirical and efficient are not criteria for taking a theory as accurate; rather, efficiency is in alliance with the accuracy criterion of a theory. Therefore, Islamic human sciences must provide the ground for growth and drawing nigh to the Realm of God.