بررسي روش گفتمان‌كاوي و چگونگي كاربست آن در مطالعات قرآني

Discourse Analysis and How to Apply it to Qurʹʹanic Studies

يكي از مهم‌ترين اصول پژوهش در عصر حاضر، چگونگي روش‌مند كردن مطالعات در حوزه‌هاي مختلف علوم انساني است. در اين عرصه، شناخت قرآن در قالبي روش‌مند نيز توجه بسياري از انديشوران را به خود جلب كرده است. زبان‌شناسي، نشانه‌شناسي، كاربردشناسي و معناشناسي از جمله دانش‌هايي است كه امروزه در فهم نظام‌مند قرآن تاثير بسزايي دارد و افق‌هاي جديدي را در مطالعات ديني گشوده است. اما اين تحقيق برآن است تا روش ديگري را كه به نوعي تلفيق دانش‌هاي پيش‌گفته است در حوزه مطالعات قرآني وارد كند و به چگونگي كاربست آن در حوزه مربوط بپردازد. اين روش، كه تحليل گفتماني يا گفتمان‌كاوي نام دارد، در واقع از نتيجه مطالعه زبان توسط محققان رشته‌هاي گوناگون ـ اعم از فيلسوفان، روان‌شناسان، زبان‌شناسان، و مردم‌شناسان ـ پديد آمده است. در اين مقاله، براي دستيابي به چگونگي كاربست گفتمان‌كاوي در شناخت آيات قرآن، ابتدا مفهوم گفتمان در كانون بررسي قرار مي‌گيرد، سپس به تبيين پيشينه و مراحل مختلف تحليل گفتماني پرداخته مي‌شود.

Nowadays, one of the important principles is how to systematize the studies in different domains of human sciences. In this regard, many scholars have been interested in knowing the Qurʹan systematic ally. Linguistics, semiotics, pragmatics, and semantics are among the disciplines that have nowadays had tremendous impact on the systematic understanding the Qurʹan, and have opened up new horizons in religious studies. However, the present research seeks to introduce another method into the domain of Quranic studies and to discuss how to apply it to this domain. This method called discourse analysis or discourse study is somehow a combination of aforementioned disciplines. In fact, this method is resulted from the findings of studies on language by scholars and researchers of several disciplines such as philosophers, psychologists, linguists, anthropologists, etc. The present paper first investigates the concept of discourse in order to achieve how to apply discourse study to Quranic verses. Then, it makes some remarks on the history and different stages of discourse analysis.