باستان اولين رقم ارزن دم روباهي براي توليد علوفه اضطراري

Bastan the First Cultivar of Foxtail Millet for Emergency Feed Production

به منظورتوليد رقم جديد ارزن دم‌روباهي، برنامه تحقيقاتي طي سال‌هاي 1382-1376 در مزرعه 400 هكتاري موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج و ايستگاه‌هاي تحقيقاتي عراق محله گرگان و صفي‌آباد دزفول انجام شد. متعاقب انتخاب‌هاي مقدماتي در ژرم‌پلاسم بومي ارزن ريز، در سال‌هاي1380 الي 1382، پتانسيل توليد 10 ژنوتيپ انتخاب شده ارزن دم‌روباهي درسه منطقه فوق، در قالب طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي براي مدت سه سال بررسي شد. صفات مختلفي چون پر برگي، پنجه‌دهي، اندازه برگ، قطر ساقه، وزن هزاردانه، ارتفاع گياه، طول دوره رويش، فرم بوته، عكس‌العمل به عوامل بيماري‌هاي قارچي (در شرايط آلودگي طبيعي)، عكس‌العمل به ورس، خسارت پرندگان، شدت ريزش بذر و ساير اجزايي كه به عملكرد دانه و علوفه مربوط بود مدنظر قرار گرفت. در سه منطقه اجراي تحقيق و در مجموع 10 ژنوتيپ مورد مطالعه، ژنوتيپ‌هاي شماره 1، 3، 6، 9 و 10 برترين بودند، ولي ژنوتيپ شماره 9 (KFM9) با توجه به مطلوبيت و برتري در مجموعه‌اي از صفات مورد بررسي در مقايسه با ساير ژنوتيپ‌ها به عنوان ژنوتيپ برتر مشخص شد. اين ژنوتيپ ضمن داشتن عملكرد مطلوب، از صفاتي چون زودرسي، تحمل به ريزش طبيعي و حمله پرندگان و به ويژه تحمل مطلوبي به ورس برخوردار بود. اين ژنوتيپ با متوسط عملكرد دانه 51/2 تن در هكتار و عملكرد علوفه خشك 3/3 تن در هكتار (قصيل20 تن در هكتار) به عنوان يك ژنوتيپ دو منظوره انتخاب شد و در ادامه و در فرآيند معرفي رقم، تحت نام باستان انتخاب و نامگذاري شد. قبل از معرفي رقم طي اجراي پروژه‌هاي تحقيقي- ترويجي در مناطق ارزن‌كاري يزد و زابل، رقم باستان با توليد كمي (بيوماس خشك، كاه، دانه و علوفه قصيل) بالا، از برتري قابل توجهي نسبت به ارقام بومي اين مناطق برخوردار بود

In order to select and release of Bastan a new cultivar of foxtail millet, after preliminary selections in small millet germplasm a research was carried during 1997-2003 in Karaj, Golestan and Dezful. During these years production potential of 10 foxtail millet genotypes was determined in a randomized complete block design for 3 years. The different characteristics include, leaf size, stem diameter, plant height,1000 seed weight, growth period, plant type, response to fungal diseases (in terms of natural inoculation), respond to lodging, Birds damage, seed falling and finally seed and forage yield was recorded. Result showed, genotypes No. 1, 3, 6, 9 and 10 are the best, but the genotype No. 9 (KFM9) the superiority to other genotypes. These genotypes, while has been the desirable traits such as earliness, tolerance to the natural losing, tolerance to birds’ damage and no lodging. It’s mentioned also having yield 2.5t h-1, dry forage yield 3.3 h-1 and fresh forage yield 20 t h-1, as a dual purpose genotype was released, and introduced and named as Bastan. Before the releasing of the Bastan it was evaluated and compared to local varieties at two locations (Yazd and Zabol). Bastan showed higher yield (dry matter, fresh and dry forage and grain yield) than local varieties.