واكنش ژنوتيپ‌هاي محلي و اصلاح شده خربزه و طالبي به بيماري ساق سياه ناشي از قارچ Macrophomina phaseolina

Response of Iranian Local and Improved Genotypes of Melon and Musk Melon to Charcoal Rot Disease Caused by Macrophomina phaseolina

خربزه و طالبي از جمله گياهان جاليزي هستند كه بيشتر در مناطق گرم و معتدل جهان و ايران كشت مي‌شوند و عوامل بيماريزا از جمله قارچ عامل ساق سياه (Macrophomina phaseolina) در مراحل مختلف رويشي خسارت قابل توجهي به محصول آن وارد مي‌كند. كنترل ساق سياه با روش‌هاي شيميايي كارايي چنداني نداشته و در كنترل بيولوژيك آن هم موفقيت زيادي بدست نيامده است. تنها روش موثر و مطمين مبارزه با اين بيماري بكارگيري ژنوتيپ‌هاي مقاوم مي‌باشد. به منظور تعيين واكنش ژنوتيپ‌هاي خربزه و طالبي رايج در ايران نسبت به اين بيماري، آزمايشي در سال 1390 در گلخانه مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان تهران در ورامين انجام شد. ابتدا جدايه‌هاي قارچ عامل بيماري از مناطق آلوده استان تهران جداسازي و پس از اثبات بيماريزايي روي طالبي حساس سمسوري دو جدايه 146Mp- و 123Mp- به عنوان جدايه‌هاي پرآزار انتخاب و روي 45 ژنوتيپ خربزه و طالبي در يك طرح كاملاً تصادفي در سه تكرار در گلخانه مايه‌زني شدند. 28 روز بعد از مايه زني، شدت بيماري هر ژنوتيپ براساس مقياس1 تا 9 پيشنهاد شده توسط ابوي و پاستور-كورالس يادداشت ‌برداري و پس از محاسبه شاخص آلودگي، واكنش ژنوتيپ‌ها تعيين شد. بر اساس نتايج ارزيابي‌ها، شاخص آلودگي و واكنش ژنوتيپ‌ها نسبت به هر دو جدايه تقريباً مشابه بود. هيچكدام از ژنوتيپ‌ها به بيماري مقاوم نبودند ولي ژنوتيپ‌هاي Ananas Meanh MN1 و خربزه محلي مازندراني كمترين شاخص آلودگي را داشتند. خربزه حاج ماشاللهي، شاه‌آباد، جاجو، سوسكي سبز ايوانكي و طالبي سمسوري ورامين و خشكه رود با شاخص شدت آلودگي بين 71/5 تا 9 به عنوان ژنوتيپ‌هاي حساس ارزيابي شدند. بقيه ژنوتيپ‌ها نيز نيمه‌مقاوم تا نيمه حساس بودند. با توجه به نتايج اين بررسي مي‌توان به كشاورزان جاليزكار در مناطق آلوده توصيه كرد كه از كاشت ژنوتيپ‌هاي حساس خودداري و حتي‌الامكان از ژنوتيپ‌هاي نيمه مقاوم و نيمه حساس مناسب مناطق خود استفاده كنند.

Melon and musk melon are grown widely in warm and moderate climate regions of the world as well as Iran. These crops are attacked by several fungal pathogens including Macrophomina phaseolina which causes charcoal rot disease at different growth stages and reduces the yield remarkably. Fungicide application and other control methods have not been successful in control of charcoal rot and utilization of resistant cultivars seems to be the most effective way for control of disease. To evaluate the resistance of melon and musk melon genotypes grown in Iran, several isolates of the pathogen were collected from infected fields in Tehran province. After pathogenicity tests, two highly virulent isolates, Mp-123and Mp-146 were selected for resistance evaluation. Forty five local and improved genotypes of melon and musk melon were grown in greenhouse in completely randomized design with three replications and inoculated separately with each isolate. Disease severity and infection index for each genotype were assessed 28 days after inoculation. Based on the results, infection severity and response of genotype to both isolates were similar. None of genotypes was resistant to disease but genotypes Ananas Meanh MNI and melon genotype Mahalli Mazandarani had the lowest infection index. Melon gentyes Haj Mashallahi, Shahabab, Jajoo, Sooski Sabz Eyvanaki and musk melon genotypes Semsoori Varamin and Khoshkerood with high infection indices (5.71-9) were susceptible. The remaining genotypes were moderately susceptible or moderately resistant. Based on these results farmers are recommended to use relatively resistant genotypes which are adapted to their local environmental conditions.