گفتماني بديل براي توسعه: رويكرد انسان شناختي به مفهوم توسعه

An Alternative Discourse for "Development": Anthropological Approach to Development Concept

بحث اصلي اين مقاله، بحران توسعه از زبان انسان شناسان است؛ بحراني كه گفتمان حال حاضر توسعه را زير سوال برده و نياز به گفتمان بديل توسعه را آشكارتر مي سازد. نظم هاي كنوني توسعه، ديگر پاسخگوي جامعه جهاني نبوده و تفكيك ها و برچسب هاي "توسعه يافته" و "توسعه نيافته" به دليل بحران هاي دوگانه پارادايم و اقتصاد رنگ باخته اند و صورت بندي هاي جديد اجتماعي و جهاني را مي طلبند. هدف از اين مقاله، بررسي پيامدهاي تيوريكي انسان شناختي بحران توسعه و انديشه انتقادي آن و نيز بازخواني گفتمان مذهبي جامعه ايران و همانندي هاي آن با ديدگاه انسان شناسان مي باشد. براي رسيدن به اين هدف از رويكرد توصيفي - تحليلي با رهيافت گفتماني بهره برده شده است. در نهايت، انسان شناسي، مفهوم پردازي صِرف بحران توسعه بر حسب واژگان اقتصادي و سياسي را نقد كرده و در اين راستا، رويكردي بديل براي توسعه پايه گذاري مي نمايد و گفتمان جديد توسعه را در برابر گفتمان هژمونيك غالب توسعه برپا مي دارد. گفتمان پساتوسعه گرايي در ارتباط با سلطه آميز بودن علوم رايج كلان نگر توسعه است و به استقلال، فرهنگ و دانش محلي در بحث توسعه توجه دارد. در اين مقاله، جنبش هاي محلي و پلوراليستي در جهت تقويت گفتمان بديل توسعه (پساتوسعه گرايي) پيشنهاد مي گردد و با بررسي گفتمان مذهبي ايراني، نتيجه مي شود كه دو گفتمان پسا توسعه اي انسان شناسان و انقلاب اسلامي ايران با ساختارشكني و بازخواني الگوي توسعه مدرن، هركدام به نوعي، گفتماني بديل از توسعه را ارايه مي دهند.

The topic of this paper is development crisis from anthropologists’ perspective. This crisis challenges the current development discourse and reveals the necessity of alternative discourse for development. Current development arrangements are not responding for international community; in addition, differentiations and labels (for example “developed” or “underdeveloped”) have fossilized because of dual crises of paradigm and economy; and they need to new versions of social and global formulations. Studying of anthropological consequences of development crisis, its critical idea, and similarities of Islamic revolution discourse with anthropologists approach is the main purpose of this paper. So, we use descriptive - analytic methodology with discourse approach. Finally, we criticize anthropology, pure conceptualization of development crisis in terms of political and economic terms, establish an alternative approach for development, and found new development discourse against the dominant hegemonic discourse of development. The post-development discourse is a movement about the domination of modern development sciences, which focuses on local independence, culture, and knowledge. In this paper, the local and pluralistic movements are proposed for strengthening of alternative discourse of development. In the end, we conclude that Iranian religious discourse and anthropologists’ post-developmental discourse present alternative discourses for development by deconstructing and reexamining of modern development model.