تجارت درون صنعتي ايران با بلوك‌هاي منطقه‌اي (مطالعه بخش صنعت)

Intra-industry Trade between Iran and Regional Blocs

مطالعه حاضر، به دنبال تحليل عوامل موثر بر تجارت درون صنعتي ايران با كشورهاي طرف تجاري در بلوك‌هاي منطقه‌اي EU، ECO، GCC و ASEAN به صورت متقابل و به تفكيك صنايع مختلف با استفاده از داده هاي تلفيقي دوره 2009-1997 مبتني بر رويكرد پانل پويا و به كارگيري روش گشتاورهاي تعميم يافته مي باشد. براي توضيح تجارت درون صنعتي صنايع بين ايران و كشورهاي طرف تجاري، متغيرهاي اندازه اقتصادي، درآمد سرانه، سرمايه گذاري مستقيم خارجي، مسافت و عدم توازن تجاري مورد استفاده قرار گرفته اند. نتايج برآورد مدل نشان مي دهد كه اندازه اقتصادي، درآمد سرانه و مسافت، مهمترين متغيرهاي توضيح دهنده تجارت درون صنعتي ايران و كشورهاي طرف تجاري مي باشند. براساس يافته‌هاي پژوهش، اندازه اقتصادي، رابطه مثبت با تجارت درون صنعتي دارد و از مهمترين متغيرهاي توضيح دهنده تجارت درون صنعتي ايران و كشورهاي طرف تجاري مي باشند و هر چه ابعاد اقتصادي بزرگتر باشد، نشانگر امكانات وسيع‌تر براي تمايز محصول و افزايش تجارت درون صنعتي است. از طرفي، درآمد سرانه داراي تاثير منفي بر تجارت درون صنعتي است كه اين امر بيانگر آن است كه در انتخاب كشورهاي طرف تجاري بايد ساختارهاي متفاوت كشورها از طرف عرضه و از طرف تقاضا مد نظر قرار گيرد و هر چه ساختار درآمدي كشورها مشابه باشد، ساختار تقاضاي آنها مشابه خواهد بود و سطح تجارت اين كشورها، گسترده خواهد شد. همچنين مسافت و عدم توازن تجاري تاثير معكوسي بر جريان تجارت درون صنعتي صنايع در ايران دارند.

In this paper, we analyze the determinants of Intra-Industry trade (IIT) between Iran and her trading partners, i.e. European Union, ECO, GCC and ASEAN countries using dynamic panel data and GMM during 1997-2009. This study uses country-specific characteristics such as economic size, per capita income, foreign direct investment, geographical distance, and trade imbalance as explanatory variables. The results indicate that economic size, per capita income, and geographical distance explain most of IIT between Iran and her trading partners. According to econometric findings, the economic size has high and positive correlation with IIT, however per capita income affects negatively IIT. Thus, differences in aggregate demand and supply should be considered in selecting trade partners. The similarity in income structure leads to same demand structure and expansion of trade volume. In addition, geographical distance and trade imbalance has negative effect on IIT flow in Iran.