بررسي تاثير آموزش بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي بر رفتارهاي محافظت‌كننده از ذرات گرد و غبار در آموزگاران شهر اهواز

An investigation on the effect of education based on health belief model on protective behaviors from dust particles in teachers in the City of Ahvaz

سابقه و هدف: پديدهي گرد و غبار به دليل ايجاد آثار نامطلوب بر سلامت، يكي از مهمترين نگراني‌هاي بهداشتي است. از آنجايي كه تغيير رفتار، پايه و اساس پيشگيري از مخاطرات مرتبط با سلامتي است، يكي از الگوهاي قابل استفاده در سطح فردي براي تغيير رفتار محافظت كننده، الگوي اعتقاد بهداشتي است. با توجه به نقش تاثيرگذار الگوي اعتقاد بهداشتي در تغيير رفتار، مطالعه‌ي حاضر با هدف تعيين تاثير آموزش بر اساس الگوي اعتقاد بهداشتي بر رفتارهاي محافظت كننده از ذرات گرد و غبار در آموزگاران مدارس ابتدايي دخترانه‌ي شهر اهواز در سال 1392 انجام گرفت. مواد و روش‌ها: در اين مطالعه‌ي تجربي، تعداد 200 آموزگار پس از انجام پيش‌آزمون، به طور تصادفي به دو گروه آزمون (100 نفر) و كنترل (100 نفر) تقسيم شدند. پرسشنامه مطابق با سازه‌هاي الگوي اعتقاد بهداشتي، طراحي و پس از تاييد روايي و پايايي، طي دو مرحله (قبل و بعد از مداخله) در دو گروه تكميل گرديد. بر اساس نتايج پيشآزمون، برنامه‌ي آموزشي طراحي گرديد. گروه آزمون، مداخله‌ي مورد نظر را طي 4 جلسه‌ي 90 دقيقه‌اي به صورت سخنراني و پرسش و پاسخ دريافت نموده و در نهايت داده‌هاي جمع آوري شده با استفاده از آزمونهاي Mann-u-whitney و ويل‌كاكسون، مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. يافته‌ها: يافته‌ها نشان داد كه پس از انجام مداخله در گروه آزمون، رتبه‌ي نمره‌ي آگاهي 44/1?8/58 (001/0p < )، نمره‌ي حساسيت درك شده 3/2?6/29 (001/0p < )، نمره‌ي شدت درك شده 4/2?7/31 (001/0p < )، نمره‌ي منافع درك شده 3?5/30 (001/0p < )، نمره‌ي خودكارآمدي درك شده 2/2?2/15 (001/0p < )، نمره‌ي رفتار 8/3?8/37 (001/0p < )، نمره‌ي موانع درك شده 7/4?1/18 (011/0p < ) و نمره‌ي راهنما براي عمل 1/1?4/7 (041/0p < ) به طور معناداري افزايش يافته و بيشتر از گروه كنترل بوده است. نتيجه‌گيري: به نظر مي‌رسد كه اجراي برنامه‌ي آموزشي مبتني بر الگوي اعتقاد بهداشتي، مي‌تواند رفتارهاي محافظت‌كننده از ذرات گرد و غبار را در آموزگاران ارتقا دهد.

Background and Aim: One of the most important health concerns of dust phenomenon has adverse effects on health. Change of behavior is the base for prevention of risk related behavior. The health belief model is one of the models used for change of behavior at the individual level. Due to lack of experience reporting on the problems posed, this study aimed to determine an investigation on the effect of education based on health belief model on protective behaviors from dust particles in Ahvaz female elementary school teachers in 2013. Materials and Methods: In this experimental study, 200 teachers were randomly divided into two groups, case and control groups (n=100), after the pre-test. Questionnaire was designed according to Health Belief Model constructs and confirming validity and reliability. Questionnaire was completed within two stages (before and after intervention) in the two groups. The interventional program was designed based on the results of pre-test. The case group received the intervention within 4 sessions. Finally, the data was analyzed using Mann-Whitney U and Wilcoxon tests. Results: The findings showed the score of knowledge 58.8?1.44 (p < 0.001), perceived susceptibility 29.6?2.3 (p < 0.001), perceived severity 31.7?2.4 (p < 0.001), perceived benefits 30.5?3 (p < 0.001), perceived self-efficacy 15.2?2.2 (p < 0.001), behavior 37.8?3.8 (p < 0.001), perceived barriers 18.1?4.7 (p < 0.011) and Cue to Action 7.4?1.1 (p < 0.041) in the case group than the control group significantly have increased after the educational intervention. ‍Conclusion: According to research findings, implement educational program based on health belief model can improve protective behaviors of teachers against dust particles. Therefore, the results of this study can be applied to other schools.