تبيين و نقد مفهوم «انسان اقتصادي» در رويكرد اقتصادي به حقوق

Concept of “Economic Man” in Economic Approach to Law: An Explanation and a Critique

مفهوم «انسان اقتصادي» يكي از پيش فرض هاي اصلي «رويكرد اقتصادي به حقوق» است. رويكرد يادشده، كه مكتبي نوين و مطرح در حوزه فلسفه حقوق است، بر اساس اين پيش فرض، به تبيين و پيش بيني رفتار فرد در برابر قوانين وضع شده در چارچوب نظام حقوقي پرداخته و در جهت بهبود اثرگذاري قوانين و مقررات بر رفتار افراد ، توصيه و رهنمود پيش مي نهد.در اين نوشتار، ضمن تبيين مفهوم انسان اقتصادي، دو ادعا مطرح مي گردد: اول اينكه در ادبيات رويكرد اقتصادي به حقوق، يك تلقي واحد از انسان اقتصادي وجود ندارد و در حقيقت ما با چهار تلقي متفاوت از اين مفهوم روبرو هستيم. دوم اينكه هرچند انسان اقتصادي، در علم اقتصاد و رويكرد اقتصادي به حقوق،همچنان پارادايم غالب است، ليكن با توجه به انتقاداتي كه بر اين مفهوم وارد است، براي اينكه، در حوزه علم حقوق، بتوان تبيين و پيش بيني دقيق تري از رفتار كنشگر حقوقي به دست داد، بايد آن را با يافته هاي علوم انساني ديگر مانند روانشناسي ، جامعه شناسي و ... تركيب كرد.

Concept of “economic man” is one of the principal assumptions of economic approach to law. Based on this assumption, economic approach, a modern and leading school of thought in legal philosophy, seeks to explain and predict individual behavior in legal framework and make recommendations and prescriptions so as to improve the effects of laws and regulations on legal actors. In this paper, in addition to definition of economic man, two claims suggest: First, there isn’t a unique version of economic man and at least, we face four versions of this concept. Second, although in economics and economic analysis, economic man is the prevailing and current paradigm, in order to give a more accurate explanation of human conduct and make a more exact prediction of it, it’s better to combine this theory with other theories and findings of other social sciences such as psychology and sociology