تاثير كيفيت نهادي بر سازوكارهاي تبديل موهبت به نفرين منابع نفتي (مطالعه موردي ايران)

The Effect of Institutional Quality on the Mechanisms of Turning Oil Blessing into a Curse (A Case-Study on Iran)

تاثير كيفيت نهادي بر سازوكارهاي تبديل موهبت به نفرين منابع نفتي (مطالعه موردي ايران) فرشاد مومني* و فرزانه صمديان** 1392/7/ 1392 تاريخ پذيرش: 17 /4/ تاريخ دريافت: 11 موضوع مقاله حاضر بررسي اثر كيفيت نهادي بر سازوكارهاي تاثي رگذاري درآمدهاي نفتي در 1352 است. مساله اصلي - تبديل موهبت به نفرين منابع براي اقتصاد ايران در دوره زماني 1390 تحقيق اين است كه در شرايطي كه با نهادهاي ناكارا و كژكاركرد ر وب هرو هستيم، تزريق ب يمحاباي درآمدهاي نفتي به اقتصاد از چه كانا لهايي و با چه سازوكارهايي باعث تبديل موهبت حاصل از منابع طبيعي به نفرين منابع طبيعي خواهد شد. اين مقاله همچنين نشان م يدهد، منابع طبيعي مانند نفت، ب هطور ذاتي موجب بروز مصيبت در يك كشور نم يشوند، بلكه چهارچوب نهادي حاكم در يك كشور و تعامل بين چهارچوب نهادي و رانت حاصل از منابع نفتي است كه تعيين م يكند نفت براي يك كشور مصيبت خواهد بود يا موهبت؛ مطالعه حاضر توصيفي تحليلي بوده و تحليل يافت هها با بهر هگيري از آموز ههاي نهادگرايان است. براساس يافت ههاي اين تحقيق، وفور درآمدهاي نفتي در اقتصاد ايران با زيرساخ تها و نهادهاي ناكارا و كژكاركرد به كاهش رشد اقتصادي در بلندمدت و كوتا همدت و در نهايت، نفرين منابع منجر شده است. بدين صورت كه در ايران درآمدهاي نفتي ابتدا از طريق سياس تهاي مالي و بودج هاي دولت خود را نشان م يدهد ( تاثير قيمت نفت بر هزين ههاي دولت) و سپس، از طريق كسري بودجه با بخش پولي اقتصاد ارتباط م ييابد ( تاثير زياد قيمت نفت بر حجم نقدينگي). بنابراين، ب يثباتي درآمدهاي نفتي و چسبندگي بودجه دولت به درآمدهاي نفتي يكي از كانا لهاي اصلي ايجاد پديده نفرين منابع در ايران بوده و به تداوم رشد نقدينگي و تورم منجر شده است و مه مترين تبعات آن نيز عبارت است از: افزايش واردات، كاهش صادرات غي رنفتي، افزايش سهم ارز شافزوده خدمات از توليد ناخالص داخلي، ب هگون هاي كه بخش خدمات ( با سهم بالاي خدمات دلالي و واسط هگري) بيش از 50 درصد توليد ناخالص داخلي را در ايران به خود اختصاص داده است. .Q34, P48, O17 :JEL طبقه بندي كليدواژه ها: درآمدهاي نفتي، كيفيت نهادي، نفرين منابع، موهبت منابع، اقتصاد ايران

The Effect of Institutional Quality on the Mechanisms of Turning Oil Blessing into a Curse (A Case-Study on Iran) Farshad Mo’meni Farzaneh Samadian Date Received: 2 July 2013 Date Accepted: 9 Oct 2013 This paper reviews the effects of institutions quality on the mechanisms that influence the turning of the blessing of oil resource revenues into a curse for Iranian economy and during 1973-2011. The main research question is that in a situation characterized by inefficient and ‎malfunctioning institutions, the injection of oil revenue into the economy, how and through which channels, will cause resource curse to happen. This paper also shows that natural resources, like oil, donʹt lead to disasters per se; but this is the institutional-structural framework in a country and its interaction with the rents of oil revenues that can lead to the curse of natural resources. This study is a descriptive analysis and the analysis has been carried out by using Institutionalism Approach. According to the findings of this research, the negative effects of oil revenues in Iranian economy caused by inefficient and ‎malfunctioning infrastructures and institutions, lead to short-run and long-run decrease in economic growth and resource curse finally. In Iran, oil revenue shows its immediate effect through fiscal policy and the governmentʹs budget (oil price effect on government expenditure) and then through budget deficit, it is related to the monetary sector of the economy (great impact of oil price on liquidity).So volatility of oil revenues and the rigidity of the government budget compared with the oil revenues is one of the main channels which the resource curse have been developed in Iran and caused to liquidity growth and inflation. It has important consequences such as increasing imports, decreasing non-oil export and increasing share of value added of services sector in GDP; the increase in the share of value added of services sector in GDP is such that the service sector (mainly brokerage and intermediary services) exceeds more than 50% of Iranʹs GDP. JEL Classification: Q34, P48, O17 Keywords: Oil Revenue, Institutional Quality, Resource Curse, Resource Blessing, Iranian Economy