جايگاه "شوهر آهوخانم" در ادبيات داستاني فارسي

The Place of "Showhar-e-Ahoo Khanom" Novel in Iranian Fiction

علي‌محمد افغاني با انتشار نخستين رمانش، شوهر آهوخانم، به اوج شهرت ادبي رسيد. انتشار اين رمان در سال 1340 با توجه به خلا فعاليت خلاقّه ادبي در سال‌هاي پس از كودتاي 28 مرداد 1332 و علل و عوامل اجتماعي، ادبي و تاريخي ديگري كه در متن مقاله به آن‌ها پرداخته‌ايم، با استقبال شگفت‌انگيز خوانندگان روبه‌رو شد. در پي استقبال خوانندگان، منتقدان ادبي نيز به ستايش نويسنده و رمان او پرداختند و از علي‌محمد افغاني به‌عنوان "بزرگ‌ترين رمان‌نويس معاصر" و از رمان شوهر آهوخانم به‌عنوان "بزرگ‌ترين رمان قرن" ياد كردند. اما افغاني با اينكه بعدها رمان‌هاي ديگري نوشت به دلايلي كه بدان‌ها پرداخته‌ايم هيچ‌گاه نتوانست اقبال خوانندگان و منتقدان را مجدداً به دست آورد. اكنون نيم‌قرن پس از انتشار اين رمان و پيوستن آن به تاريخ رمان‌نويسي معاصر ايران، مي‌توان با توجه به همه جوانب، به بررسي جايگاه علي‌محمد افغاني و رمان برجسته او در سير تكوين و تكامل رمان فارسي پرداخت و همچنين تاثّر نويسنده را از ادبيات داستاني پيش از او و تاثيرش را بر داستان‌هاي پس از او نشان داد. وجوه جامعه‌شناختي و ادبي اين رمان نيز در اين مقاله بررسي شده است تا علل مقبوليت اين اثر در بين خوانندگان و جايگاهش در رمان فارسي دقيق‌تر تبيين شود.

Having published his first novel, Ali Mohammad Afghani (born in 1925, Kermanshah) reached the top of his literary career. Considering the dearth of creative literary activities in the years following the coup of 18th August 1953 and other social, literary and historical reasons discussed in the paper, the novel (written in 1961) was remarkably acclaimed by the readers.Following this acclamation, literary critics also appreciated the author as the greatest contemporary novelist and his work as the greatest novel of the century. Although Afghani wrote several other novels, because of certain reasons discussedin the article he could never regain the acceptance of the readers.Now after half a century of the publication of the novel and its becoming one of the classics in the history of contemporary novel-writing in Iran, we have a new study of the role Ali Mohammad Afghani and his outstanding book in the formation and development of Persian novel.Moreover, we try to show how he has been affected by earlier narrative literature and his impact on subsequent novels.In order to clarify the reasons behind the books popularity with the readers and its position among Persian novels, the sociological and literary dimensions of the work are discussed in this article.