نظريه انسان كامل در عرفان اسلامي

The Theory of Perfect Man in Islamic Mysticism

عرفان اسلامي در بعد معرفتي، نوعي هستي‏شناسي شهودي است كه از راه سلوك عرفاني حاصل مي‏شود. در اين ديدگاه، هستي حقيقي همان وجود مطلق يا خداي متعال است كه واحد، نامتناهي و كامل مطلق است. در ميان موجودات عالم، انسان از جايگاه ويژه‏اي برخوردار است. او از جسم طبيعي و روح الهي تركيب يافته است. آنچه در عالم هست، در انسان يافت مي‏شود؛ از اين جهت انسان را عالم صغير و كون جامع مي‏دانند. همه عالم براي اوست و او غايت خلقت است. انسان برخوردار از عقل و اختيار و تمايلات و شهوات حيواني است. انسان با تبعيت از عقل و بندگي خدا مي‏تواند عالي‏ترين مدارج كمال را طي كند؛ چنان‏كه با پيروي از تمايلات حيواني مي‏تواند به نازل‏ترين مراتب سقوط كند. انسان كامل مظهر اتم همه اسما و صفات حق‏تعالي است. ولايت گاه با نبوت همراه است و گاه با وصايت و امامت. قرب به خدا و طي طريق كمال، در گرو شناخت ولي و پيروي از نور هدايت اوست.

Epistemologically, Islamic mysticism is a kind of intuitive ontology obtained through a mystical journey. Given this perspective, the real being is the Absolute Being or the Almighty God Who is unique, infinite and absolutely perfect. Among the creatures in the universe, man enjoys a special status. He is composed of a physical body and divine soul. Whatever exists in the world of existence can be found man. Therefore, man is said to be a microcosm and a most comprehensive being. Man is the object of creation and everything in this world is at his disposal. Man has intellect and free will on the one hand, and animal desires and impulses on the other hand. Man can reach the highest levels of perfection if he follows ration and obeys God or will drop and get to the lowest levels if he follows animal desires. A perfect man is the most perfect manifestation of all Godʹs names and attributes. Wilayah (divine authority) is sometimes accompanied by prophethood and sometimes by executorship and Imamate. Nearness to God and journey in the path of perfection is contingent upon knowing the Wali (Godʹs friend) and following the light of guidance.