بررسي جايگاه و مولفه هاي تاريخنويسي محلّي عصر صفويه

The Study of the Position and the Components of Local Historiography in Safavid Era

تاريخنويسي محلّي در عصر صفويه از مقولههايي است كه كمتر مورد پژوهش قرار گرفته است. شايد ديدگاه تندروانهاي كه دوره صفويه را زمانه انحطاط دانش و ادبيات و تاريخنگاري ميپنداشته است در عدم توجه به اين شاخه مهم از تاريخنگاري موثر بوده و در چگونگي و چرايي آن ارزيابيهاي متفاوتي را رقم زده است. از اين رو، بازكاوي اين مقوله مي تواند در تصحيح و تعديل اين ديدگاه ها راه گشا باشد.در اين مقاله، علاوه بر بيان ديدگاههاي گوناگون، جايگاه تاريخنويسي محلّي در عصر صفويه، ويژگيها و مولفههاي آن، انگيزههاي مولفان از نگارش اين تواريخ بررسي شده و فهرستي از اين دست تواريخ با تعيين حوزه جغرافيايي اثر ارايه شده است.اساس مقاله حاضر بر بنياد اين پرسش ها سامان يافته است كه آيا در دوره صفويه در تداوم سنّت تاريخنويسي محلّي مورخان ايراني در دوره هاي پيشين، اينگونه تواريخ تاليف شدهاند؟ يا خير؟ آيا تاريخ نويسي محلّي در عهد صفويه از رونق برخوردار بوده يا ضعف؟ و مولفههاي اين تواريخ و انگيزههاي مولفان آنها چه بوده است؟ يافته هاي پژوهش نشان مي دهد كه در عهد صفويه سنّت تاريخ نويسي محلّي، هرچند نه پُررونق، تداوم داشته امّا سياست تمركزگرايي صفويه، نياز به مشروعيت بخشي به حاكميت سلسله، و برافتادن حكومت هاي محلّي، تمايل به تاريخ نويسي عمومي و سلسله اي را نسبت به تاريخ محلّي تقويت كرد.

Local history writing in Safavid era is an issue that has a rather narrow focus. Perhapstheextremeviews that have seentheSafavidera a declineinscience, literature and historiography, have caused thelackofattention tothisimportant branchofhistoriographyand have triggered different assessments about it. Hence, decoding thisissue could correct andmitigatethese views. In this article in addition to expressionof diverseviews, localhistoriographyposition in theSafavid era, features andits components, and theauthorsʹ motivations for writingthechroniclesreview have been studied and a listofthesehistoriesare presentedwith asetofgeographic regions of the works. The presentpaperisorganizedbased onthequestionswhether in the Safavid era asthecontinuation ofthe tradition of local historiography of Persian historians, like previous periods, thesehistorieshave beenwritten? Or not? LocalhistoriographyhasflourishedintheSafavid eraorwasweak? What were thecomponents of those historiesand the motivations oftheirauthors? The findings of this article show that although in the Safavid era the tradition of local historiography was not very powerful but it continued but thecentralizationpolicy ofthe Safaviddynastytolegitimizethe rule, andfallof local governments, reinforced publichistoriographyrather thanlocal historiography.