بررسي تاثير فلزكاري مكتب خراسان بر فلزكاري دوره صفويه

The Impact of Khorasan School’s Metalwork on Safavid Metalwork

اوج‌گيري هنر فلزكاري دوران صفويه، نمايانگر بخشي از سير رو‌به?رشد صنايع هنري در اين دوره است. هم‌زمان با آغاز كار دولت صفوي، هنرمندان ايران باتوجه‌به پيشينه هنري غني خود و تحت تاثير عواملي چون بروز تمايلات شيعي و پشتيباني فرمان‌رواياني همچون شاه‌عباس، توانستند از دو مكتب فلزكاري خراسان و آذربايجان شاهكارهاي فلزي‌ تكرارنشدني را بيافرينند. بر?اين اساس، پرسش مطرح پژوهش حاضر اين است كه فلزكاري دوره صفويه تا چه اندازه از فلزكاري مكتب خراسان تاثير پذيرفته?است. روش تحقيق به‌كار رفته در آن، تطبيقي و شيوه گردآوري اطلاعات و داده‌ها به‌صورت كتابخانه‌اي است. بدين‌ترتيب، پس از بيان ويژگي‌هاي فلزكاري مكتب خراسان و دوران صفويه به‌لحاظ جنس، تكنيك‌هاي ساخت و روش‌هاي متداول تزيين، براي يافتن شيوه‌هاي تزييني و عناصر نقشي مشترك و مطالعه اين عناصر، آثار فلزي از دو جنبه شكل نقوش و چگونگي اجراي آنها بررسي‌شدند. همچنين، تعدادي از تصوير‌هاي آثار فلزي هر دو مكتب بايكديگر در جدول‌هايي مورد مطالعه تطبيقي قرارگرفتند. پس از بررسي‌هاي لازم بر?اساس مطالب بالا، چنين به‌دست‌آمد كه بخش گسترده‌اي از مباني و اصول تكنيك‌ها و نقوش كاربردي دوره صفوي برگرفته از فلزكاري مكتب خراسان است و هنرمندان اين دوره باتوجه‌به فرهنگ معاصر خويش از آنها بهره‌گرفته‌اند. همچنين، آشكارگشت كه در آثار فلزي دوران صفويه نقوشي كه جز نمادهاي ايراني هستند و پيش از اين در زمينه ساير نقوش مكتب خراسان به‌كار مي‌رفته‌اند، نقوش اصلي به‌شمار مي‌روند و شايد هنرمندان براي القاي بيشتر مفاهيمي خاص را به?كار برده?اند.

During Safavid period, due to the rich artistic record and influence of some factors such as appearance of Shiite tendencies and support of Safavid kings (like Shah Abbas), Persian artists could create unique metal masterpieces in Khorasan and Tabriz Schools. The aim of this research is to study how much Safavid metal works were influenced by Khorasan School’s metalwork. To reach this aim, library information was gathered and comparative method was applied. This research, first, describes metalwork features such as quality, making techniques and common decorative techniques of Safavid and Khorasan Schools and then some metalwork pictures are compared with regard to kind of design and technique of performance in order to identify decorative methods and common design elements. The results show that a large part of foundations, principles, techniques and designs used in Safavid period were taken from Khorasan School of metalwork and the artists of such period used them with regard to their contemporary culture. Also it was revealed that, in Safavid metal works, the designs which were amongst Persian symbols and were used in the background of other designs in Khorasan School are considered as principal designs and perhaps they were used by artists for suggesting particular meanings.