بررسي نقش و جايگاه ساختار كالبدي محله‌هاي‌ شهري بر شكل‌گيري‌ سرمايه اجتماعي

Role of physical infrastructure in urban neighborhoods on the formation of social capital

سرمايه‎ اجتماعي را مي‌توان يكي از مشخصه‌هاي توسعه پايدار دانست به گونه‌اي كه در يك جامعه پايدار، درجه بالاتري از سرمايه اجتماعي وجود دارد. سرمايه اجتماعي محصول تعاملات اجتماعي است كه هم به لحاظ كمي و هم به لحاظ كيفي در ميان شبكه اجتماعي در سطح محله‌هاي شهري از وسعت و عمق بيشتري برخوردار است؛ زيرا حس همبستگي اجتماعي، اعتماد ميان شهروندان و كنترل‌هاي غيررسمي كه امروزه همگي در بحث‌هاي نظري از مولفه‌هاي سرمايه اجتماعي به شمار مي‌روند، در سطح محله‌هاي شهري شكل مي‌گيرند و انتظام مي‌يابند. آنچه كه در سطح محله‌هاي شهري كمك موثري به ايجاد مولفه‌هاي سرمايه اجتماعي مي‌كند، در حقيقت كيفيت كالبدي- فضايي اين مكان‌ها است كه حضور يا عدم حضور ساكنان و به تبع آن شكل‌گيري تعاملات اجتماعي را به همراه دارد. مسجد، بازارچه، پارك محله، پياده‌رو، بخش‌هايي از خيابان، مغازه‌ها و غيره، همگي مكان‌هايي براي برقراري روابط چهره به چهره به شمار مي‌روند. به اين ترتيب، بدون شك كيفيت كالبدي مكان شهري در ميزان و نحوه برقراري اين روابط اثرگذار خواهد بود. به عبارت ديگر، سازمان اجتماعي موجود در محله شهري، روحي است كه در دل جسم محله، كالبد محله دميده مي‌شود و بدون شك، سلامت و كيفيت آن، در گرو سلامت كالبد محله خواهد بود. در مقاله حاضر بر آنيم تا با بررسي نظريه‌هاي مرتبط با مفهوم سرمايه اجتماعي، و استخراج مولفه‌هاي مربوط به آن، به تبيين نقش ساختار كالبدي محله‌هاي شهري در شكل‌گيري سرمايه اجتماعي بپردازيم و با بهره‌گيري از جستارها و تحقيقات موجود، راهبردهايي در اين زمينه ارايه نماييم.

Social Capital could be considered as one of the indicators in the concept of Sustainable Development; hence, in a sustainable society, a higher degree of social capital would be expected. But Social Capital is the product social interactions (both quantitatively and qualitatively), which could be mainly obtained through the Social Networks in urban communities. Meanwhile, the sense of Social Cohesion, Social Trust and Social Control, all of which are today considered as the significant components of Social Capital, especially in the theoretical and literature debates, are formed and organized in Urban Communities. The best known means to build Social Capital components in urban neighborhoods and communities, would be the physical and spatial qualities of the place through which the Social Network would occur at the community as a result of the formation of more desirable Social Interactions. The local mosque, central plaza and park, sidewalks, streets, shops, etc. are some kinds of places in which we could expect these interactions to happen. Therefore, the physical quality of urban space would be obviously a decisive issue in the formation of these relationships. In other words, the Social Organization in Urban Communities would be considered as a spirit blown into its corps, its physical aspect and undoubtedly, its health and state would therefore depend on the physical aspects of the neighborhood. Reviewing and analyzing the literature for the concept of Social Capital and its components, in this paper, we would be expressing the role of the urban communities’ physical structure in creating Social Capital in order to achieve some guidelines based on researches and queries.