ارزيابي سيتوژنتيكي گل محمدي (. (Rosa damascena Millمناطق مختلف كشور

Cytogenetic analysis of Rosa damascena Mill. from different regions of Iran

گل محمدي يكي از گونه‌هاي ارزشمند گياهي است كه در بسياري از كشورها از جمله ايران سابقه كشت زيادي دارد. به منظور بررسي تنوع سيتوژنتيكي بين جمعيتهاي مختلف گل محمدي موجود در موسسه تحقيقات جنگلها و مراتع كشور، تعداد 14 جمعيت (اكسشن) انتخاب شد و از قلمه ريشه دار شده آنها مريستم انتهايي ريشه تهيه گرديد. براي مطالعات كاريوتيپي اين جمعيتها از سيستم آناليز تصويري و براي اندازه گيري پارامترهاي سيتوژنتيكي از نرم افزار Micromeasure استفاده شد. داده‌ها پس از جمع آوري در قالب يك طرح كاملاً تصادفي با 3 تكرار مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. نتايج نشان داد كه بين جمعيتها از لحاظ پارامترهاي سيتوژنتيكي طول بازوي كوتاه، طول بازوي بلند، نسبت بازوي بلند به بازوي كوتاه، شاخص عدم تقارن درون كروموزومي، درصد شكل كلي كاريوتيپ، درصد بازوي بلند و درصد بازوي كوتاه اختلاف معني داري در سطح 1 درصد و براي صفت طول كل كروموزوم بين جمعيتها اختلاف معني داري در سطح 5 درصد وجود داشت. در تجزيه به مولفه‌هاي اصلي، سه مولفه اول بيش از 98 درصد از كل واريانس بين جمعيتها را توجيه نمودند. در مولفه اول با سهم 51 درصد از كل واريانس، صفات طول بازوي كوتاه، نسبت بازوي بلند به بازوي كوتاه، شاخص عدم تقارن درون كروموزومي و درصد شكل كلي به عنوان مهم ترين صفات در گروه بندي جمعيتها شناخته شدند. در مولفه دوم با سهم 24 درصد از كل واريانس، صفات درصد بازوي بلند و درصد بازوي كوتاه داراي اهميت بيشتري در ايجاد تنوع بودند. همچنين در مولفه سوم با سهم 22 درصد از كل واريانس، صفات طول بازوي بلند و طول كل كروموزوم نقش بيشتري در ايجاد تنوع بين جمعيتها داشتند. براي گروه بندي جمعيتها براساس صفات كاريوتيپي، تجزيه خوشه اي به روش Ward انجام شد كه با برش دندروگرام در فاصله اقليدسي 35/4، جمعيتها در 4 كلاس مختلف قرار گرفتند. در اين بررسي بيشترين فاصله بين دو جمعيت اصفهان 9) و ايلام 1) و كمترين فاصله بين دوجمعيت گيلان 1) و اصفهان 7) مشاهده شد. دياگرام حاصل از پراكنش جمعيتها براساس سه مولفه اصلي، جمعيتهاي مورد بررسي را در 4 گروه قرار مي‌دهد كه اين امر مويد نتايج حاصل از خوشه بندي است.

Rosa damascena Mill. is one of the valuable species with a long history in Iran and some other countries. In order to investigate cytogenetic variation in Rosa damascena, meristemic zone of 14 accessions were used. The research was conducted using a completely randomized design. Image analysis system and Micro-measure software were used to karyotype providing and cytogenetic parameters measurement. Data were collected and analyzed using a completely randomized design with three replications. Results showed significant differences (P < 0.01) among accessions for some parameters, such as short arm (SA), long arm (LA), arm ratio (AR), Intra asymmetry chromosomal index (A1) and total form percentage (TF%). Using principal components analysis, the first three independent components accounted over 98% of variation. The first principal component indicated that short arm (SA), arm ratio (AR), intra symmetry chromosomal index (A1) and total form percentage (TF%) are appropriate parameters to classify accessions with 51% of total variation. Long arm percentage and Short arm percentage were important traits in second component at 24% level. Long arm and Total length (TL) were important traits in third component at 22% level. Cluster analysis based on cytogenetic parameters, grouped the accessions into 4 categories. The most far apart accessions were Isfahan9 and Ilam1 and the most near ones, Gilan 1 and Isfahan 7. It is necessary to notify distribution of accessions based on the first three component scores were in agreement with cluster analysis.