چارچوب تحليلي و روش شناسي باززنده سازي بافت ها و محلات تاريخي نمونه موردي محله بازارشاه كرمان

Analytical Framework and Methodology for Revitalizing Historical Districts and Areas case study Kerman’s Bazaar Shah district

بافت‌هاي تاريخي شهرها، دربردارنده ارزش‌هاي تاريخي- فرهنگي بوده و ميراثي گرانبها براي نسل‌هاي آتي به‌شمار مي‌آيند. آنها آموزه‌هايي از خرد جمعي انسان‌ها را كه ضمن برخورداري از تجربه، هنر، حس مكان و جهان ‌زيستي آدميان است، به‌نمايش مي‌گذارند. ازاين‌رو رهاكردن بافت‌هاي تاريخي، انسان معاصر را از بهره‌گيري عالمانه از تجارب گذشته و قرارگرفتن در مسير تداوم تاريخي كه رمز بقاي هر فرهنگي است، بازمي‌دارد. بنابر آنچه بيان‌شد انگيزه اصلي از نگاشتن مقاله حاضر، بررسي تحليلي تعاريف، رويكردهاي مداخله و تحليل تجربيات جهاني موفق مرمت شهري در شهرهاي مشابه با شهرهاي ايراني همچون ژيان (چين)، قاهره (مصر)، صنعا (يمن) و فاس (مراكش) است. هدفي هم كه در اين نوشتار دنبال‌مي‌شود اين است كه با رهيافتي كيفي، مولفه‌هاي موثر در باززنده‌سازي موفق بافت‌هاي تاريخي شناسايي‌شوند و در قالب يك چارچوب تحليلي- روش شناختي، ارايه‌گردند. درنهايت براي تبيين هدف يادشده اين چارچوب در نمونه موردي محله بازارشاه، از راهبردهاي پيشنهادي باززنده‌سازي و تعيين حوزه‌هاي مداخله، استفاده‌شد. الگوي مفهومي مقاله پيش?رو براساس روش تحقيق تحليلي- توصيفي و با تكيه ‌بر مطالعات كتابخانه‌اي به‌دست آمده?‌است. فرايند شكل‌گيري مقاله مورد نظر در پرتو ايجاد نظمي منطقي در مطالب پراكنده موجود انجام‌پذيرفته و لذا براي اين كار، از راهبرد استدلال منطقي بهره‌گرفته شده‌است. درپايان، نتايج بررسي‌ها بيانگر آن بود كه عوامل اصلي در باززنده‌سازي موفق محله تاريخي، عوامل كالبدي-فضايي، عملكردي، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي- تاريخي و مديريتي- اجرايي بوده‌است. ازسوي ديگر، بررسي تجارب جهاني نيز مويد آن است كه مهم‌ترين دلايل موفقيت طرح‌هاي مرمت و باززنده‌سازي شهري در مرحله نخست، عوامل اجتماعي همچون مشاركت ساكنين در فرايند طرح، مديريت يك‌پارچه بافت تاريخي و در مرحله بعدي، تعيين حوزه‌هاي مداخله است.

Historical districts of towns contain historio-cultural values and are amongst precious legacy for future generations. Having experience and art as well as the sense of place and human community, they display teachings of human’s collective wisdom. Thus, ignoring of such places will prevent contemporary generation from learning the past experiences and being in the path of historical continuity as the code of cultural survival. The mainspring of this article is an analytical study of definitions, theories, methods of intervention and analysis of the international experience of successful urban restoration in the cities of similar countries (such as China, Egypt, Yemen, and Morocco). Using a qualitative approach, this research aims to provide the main components of effective and successful revitalization of historical districts and areas in the form of an analyticalmethodological framework. Finally, for explaining the mentioned goal of this research in the case study of Bazaar Shah district, the proposed strategies of revitalization and determining the areas of intervention were used. This article has been formed by extracting a logical order out of available scattered materials and to do this the strategy of logical argumentation has been used. The results of this research show that the main factors in successful revitalization of historical districts include physical-functional, economic, social, historio-cultural and managerial ones. On the other hand, exploring the global experiences shows that the main reasons behind the success of urban restoration and revitalization projects are, respectively, social factors (residents’ participation), integrated management of the historical districts and, in the next step, determining the area of intervention.