معرفي گونهRottboellia cochinochinensis به عنوان علف هرزي جديد براي ايران

Rottboellia cochinochinensis, a new weed for Iran

در راستاي طرح جمع‌آوري فلور استان خوزستان و شناسايي نمونه‌هاي گياهي هرباريوم مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان، براي نخستين بار نمونه علف هرز Rottboellia cochinochinensis (Loureiro) Clayton متعلق به تيره گندميان (Poaceae) از حاشيه مزارع نيشكر در منطقه هفت‌تپه از توابع شوش دانيال جمع‌آوري و معرفي مي‌گردد: - شرح خصوصيات گياه‌شناسي گياهي علفي يكساله، به ارتفاع 50 تا 150 سانتي‌متر، با انشعابات پايه‌اي و بالايي، ساقه گاه با كرك‌هاي غده‌اي زبر. برگ‌ها خطي پهن، با پهنكي به پهناي 1 و طول 15 تا 30 سانتي‌متر، نوك تيز، با رگبرگ مياني سفيد برجسته، با كرك‌هاي غده‌اي زبر بويژه در سطح پشتي؛ غلاف برگ ساقه را محصور كرده؛ ليگول با كرك‌هاي زبر غده‌اي و لبه‌اي غشايي به طول 2 ميلي‌متر. سنبله به طول 7 تا 8 سانتي‌متر، محور سنبلك‌ها به طول 5 دميلي‌متر با رگه‌هاي سبز، سنبلك‌ها بدون پايه، سبز رنگ‌پريده؛ پوشه بالايي 10 سانتي‌متر، با مژه‌هايي زبر و دو شاخه در راس، پوشه پاييني 5 تا 6 سانتي‌متر، رنگ‌پريده مايل به سفيد، تخم‌مرغي با رگه‌هاي مشخص؛ پوشينك‌ها 4 تا 5 ميلي‌متر. پرچم 3 تايي و به طول 5/1 ميلي‌متر. كلاله پر مانند به طول 2 ميلي‌متر، قهوه‌اي (شكل 1). نمونه بررسي شده: خوزستان، شوش دانيال، منطقه هفت‌تپه، 150 متر، ديناروند و آل بخيت (8959)، علف هرز حاشيه مزارع نيشكر. نمونه هرباريومي در مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوزستان نگهداري مي‌شود. گونه فوق بومي نواحي گرمسيري آسيا، آفريقا و آمريكا بوده و علاوه بر نيشكر، علف هرز مزارع ذرت و سويا نيز مي‌باشد (Oyewole & Oyewole 2012). يك گونه اين جنس به نام Rottboellia exaltata L.f. از پاكستان و تايوان گزارش شده است(Nasir & Ali 1972). در فلور چين نيز دو گونه به اساميR. laevispica Keng و R. cochinchinensis (Loureiro) Clayton گزارش گرديده است(Tong Zhou 2006) . مشاهدات محلي نشان داده كه اين گياه در منطقه به صورت مهاجم بوده و يك علف هرز جدي به شمار مي‌آيد به نحوي كه در مراحل اوليه رشد و پيش از گل‌دهي شباهت زيادي با نهال‌هاي نيشكر دارد. لذا، توسط كشاورزان قابل تشخيص و ريشه‌كني نبوده و در مراحل بعدي به دليل پنجه‌زني قوي و داشتن كرك‌هاي گزنده به سختي قابل برداشت است. سموم معمول نيز مانند سنكور و آترازين براي مبارزه شيميايي با اين گونه كارا نبوده به همين دليل طي سالهاي اخير منطقه را اشغال كرده است.

During plant collecting for a herbarium in Khuzestan province (Iran), the weed species Rottboellia cochinochinensis (Loureiro) Clayton from family Poaceae was collected. In this paper, the species is reported for the first time from Iran (Fig. 1). Specimen examined: Iran, Khuzestan province, Shoush Danyal, Haft-Tapeh, 150 m, Dinarvand & Ale-Bakhit (8959) (Research Center of Agriculture & Natural Resources of Khuzestan Herbarium, Ahvaz, Iran).