آيكونوگرافي نماد عقاب و مار در آثار جيرفت (هزاره سوم قبل از ميلاد)

The Iconography of Eagle and Snake Symbols in Jiroft Artifacts (3000 BC)

براي درك معنايي تصاوير كهن، نياز به شناخت مولفه‌هاي نماديني است كه زماني چون زبان كلامي، معنايي مشخص در فرهنگ‌هاي كهن داشتند و به نوعي بازنمايي باورهاي اسطوره‌اي بودند. در اين باره، آيكونولوژي مي‌كوشد با ارايه روشي علمي در تفسير تصاوير، معناي اين مولفه‌ها را روشن كند و بر اساس تحليل و رده‌بندي آيكونوگرافيك آنها، به ارزش‌هاي نمادين فرهنگي دست يابد. مولفه‌هاي نمادين در نظام نمادين زباني، خود را به شكل كلامي، تصويري و يا رفتاري باز مي‌نمايند و هرچند آيكونولوژي پژوهشي درباره محتواي تصاوير است، اساساً در پي ارتباط اين مولفه‌ها در نظام گسترده‌تر نمادين فرهنگي است. اين تحقيق بر آن است تا با روش آيكونولوژي به درك معنايي نقش نمادين عقاب و مار در دست‌ساخته‌هاي سنگ كلريتي جيرفت (هزاره سوم ق.م) بپردازد. در اين باره، پيش از هر چيز نياز به درك بافت فرهنگي اين دوران و شيوه‌هاي بازنمود باورهاي مربوط به آن است. به همين منظور از طريق آيكونوگرافي به باور مسلط ايزدبانوي بزرگ در اين دوران و تاثير و تاثر چنين باوري در نقش‌مايه‌هاي تصويري، بويژه نقش عقاب/ پرنده و مار، خواهيم پرداخت.

To understand ancient icons, one must know the symbolic markers that once had distinct meanings in ancient cultures, as words have in a language. They were representations of mythological beliefs, as they were. Iconology is an attempt to clarify the significance of these markers using a scientific approach in the interpretation of these icons. Based on an iconographical analysis and categorization, iconology appreciates their symbolic cultural values. Symbolic markers represent themselves as a word, image, or a behavior in a metaphoric system. While iconology works on the constituents of the images, it establishes a relationship between these markers in a broader metaphorical cultural system. Having an iconological approach, the present paper attempts to understand the symbolic significance of eagle and snake in the Chlorite artifacts of Jiroft dating back to the third millennium BC. To do so, most of all, one needs to understand the cultural context and the ways of representation of the concerning beliefs in that period of time. The paper will concern the dominant belief of the great goddess and its influence on images especially the role of eagle/bird and snake in the said period.