شكاف نگرش، دانش و رفتار زيست‌محيطي گردشگران

The Gap between Attitude, Knowledge and Environmental Behavior of Tourists

زيستن بر روي كره‌اي كه به علّت حجم زياد آلاينده‌هاي توليد شده توسط انسان، در معرض انواع تهديدهاست، و هزينه‌هايي كه به‌واسطه رفتارهاي نامناسب زيست‌محيطي ـ بالاخص در حوزه‌هايي نظير انرژي بر جوامع تحميل مي‌شوند، تبيين رفتار زيست‌محيطي افراد را به مساله‌اي مهم در مطالعات جامعه‌شناسي محيط‌زيست، جامعه‌شناسي مصرف انرژي و حتي مديريت شهري بدل ساخته است. در تبيين‌هاي رفتار زيست‌محيطي عموماٌ بر سه دسته عوامل فردي، موقعيتي و اجتماعي ـ سياسي تاكيد مي‌شود. رفتارهاي زيست‌محيطي هر گروه از كنشگران انساني؛ بسته به موقعيت؛ مي‌تواند متفاوت و داراي اهميت ويژه‌اي باشد. گردشگران نيز از جمله گروه‌هايي هستند كه به دليل شدت تاثيراتي كه رفتارهاي زيست‌محيطي آن‌ها بر محيط اجتماعات مقصد به‌جا مي‌گذارد، در معرض مطالعه رفتار زيست‌محيطي قرار دارند. مقاله حاضر با نگرشي سازه‌گرايانه، تاثير متغيرهاي ذهني و نگرشي بر رفتار زيست‌محيطي دو نمونه از گردشگران را بررسي مي‌كند. روش بررسي در اين پژوهش تلفيقي از روش كتابخانه‌اي و ميداني است. در روش ميداني از پرسشنامه به عنوان ابزار اصلي در گردآوري داده استفاده شده است. به دليل نبود چارچوب دقيقي براي نمونه‌گيري گردشگران داخلي، در قالب يك كار اكتشافي 350 گردشگر به‌عنوان نمونه انتخاب شدند كه از اين تعداد 200 نفر به جامعه آماري چالوس و 150 نفر به اصفهان تعلق دارند. اطلاعات جمع‌آوري شده به كمك نرم افزار SPSS و با استفاده از روش‌هاي آماري توصيفي و استنباطي تحليل شده‌اند. طبق يافته‌هاي بدست آمده از آزمون همبستگي پيرسون، رفتار زيست‏محيطي گردشگران با ارزش‏هاي زيست‏محيطي، درك منافع زيست‏محيطي، تصور فرهنگي و انگيزه فرهنگي رابطه مستقيم معنادار دارد. در‌حالي‌كه ميان دانش زيست‌محيطي و رفتار زيست محيطي گردشگران رابطه معناداري مشاهده نشد. همچنين بر‌اساس تحليل مسير، تصور از مكان با مجموع بتاي 75/. بيشترين تآثير را بر متغير وابسته تحقيق دارد. بعد از آن متغير درك منافع زيست‌محيطي با بتاي 59/. به‌طور مستقيم و غيرمستقيم بر رفتار زيست‌محيطي گردشگران تآثير مي‌گذارد. انگيره‌ها و ارزش‌هاي زيست‌محيطي نيز به‌طور مستقيم تاثير قابل ملاحظه‌اي در حد 35/. و 29/. بر متغير وابسته دارند. طي فرايند تحليل رگرسيوني مسيرها متغير دانش زيست‌محيطي به دليل معني‌دار نبودن بتاي بدست آمده از مدل حذف شد. عوامل ذكر شده در مجموع ??درصد تغييرات رفتار زيست‌محيطي گردشگران را تبيين نموده‌اند.

Due to the intensity of the impact that tourists’ environmental behavior has on the destination environments, this group of people are placed among those groups who are studied from their environmental behavior point of view. This article with a structured vision, surveys the effects of mental and visional variables on the en-behavior of two types of tourists. The study was performed through a combination of desk and field studies – using questionnaire. Due to the lack of an accurate sampling framework for domestic tourists, by conducting a discovery work, 350 tourists were selected, where 200 of them belonged to Chalus statistical population and 150 individuals belonged to Isfahan. Collected data were assessed through descriptive and inferential statistical methods with the help of SPSS. According to the findings of Pearson correlation test, there is significant and direct relationship between touristsʹ en-behavior and their environmental values, understanding of environmental benefits, cultural imagination, and cultural motivation. While no significant relationship was seen between environmental knowledge and touristsʹ en-behavior. According to the path analysis, imagination of place with a beta value of 0.75 has the greatest effect on the dependent variable of the study. In the second rank the variable of understanding of environmental benefits with a Beta value of 0.59 affects directly and indirectly the touristsʹ en-behaviors. Environmental motivation and environmental values with Beta scores of 0.35 and 0.29 respectively have significant direct effects on the dependent variable. In regression analysis of the paths, the environmental knowledge variable was removed from the model due to the insignificant obtained Beta. The mentioned factors totally explained 60% of the changes in touristsʹ en behaviors.