برآورد توليد علوفه با استفاده از شاخصهاي اقليمي (بارندگي، دما و سرعت باد) مطالعه موردي: مراتع استپي پيشكوه استان يزد

Stimating of forage production using climatic indicies (rainfall, temperature and wind velocity) A case study: steppe rangeland, Yazd Pish-Kooh area

در يك اكوسيستم، توليدات گياهي مقدار انرژي قابل دسترس براي مصرف ‌كننده و تجزيه ‌كننده‌ها را تعيين مي ‌كنند. بنابراين شناخت روند تغييرات و عوامل موثر بر توليد، پيش ‌زمينه اصلي درك فرايندها و مديريت بهينه آن اكوسيستم بشمار مي ‌روند. در اكوسيستمهاي مرتعي خشك و نيمه ‌خشك، متغيرهاي اقليمي با تاثير بر ميزان رطوبت قابل دسترس درون پروفيل خاك، به ‌شدت تركيب و توليدات گياهي را تحت تاثير قرار مي ‌دهند. در اين راستا در پايگاه مطالعاتي صدرآباد واقع در منطقه پيشكوه استان يزد، تاثير متغيرهاي بارندگي، دما و سرعت باد بر توليد گونه‌هاي غالب گياهي، طي 9 سال مورد بررسي قرار گرفت. به اين منظور هر ساله درصد پوشش تاجي و توليد گياهان داخل پلاتهاي تصادفي مستقر در طول ترانسكتهاي دايمي خطي اندازه ‌گيري شد. داده‌ها‌ي اقليمي نيز از نزديك ‌ترين ايستگاه هواشناسي تهيه گرديد. رابطه بين مقادير توليد و متغيرهاي اقليمي بوسيله آناليز همبستگي و رگرسيون گام به گام مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. نتايج نشان داد كه ميزان بارندگي طي دوره‌هاي آذر تا اسفند، آذر تا فروردين و فروردين ماه به‌ترتيب بيشترين تاثير را بر توليد گونه‌هاي Artemisia sieberi، Iris songarica و دو گونهStipa barbata وStipa arabica داشتند. درحالي ‌كه دماي تيرماه به همراه بارش آذر تا اسفند تاثير بارزي بر توليد گونهStachys inflata گذاشتند. توليد گونه‌هاي Iris songarica و Stipa barbata علاوه بر متغير بارش تحت تاثير سرعت باد فروردين نيز قرار داشتند. در نهايت نتايج نشان داد از بين متغيرهاي اقليمي بارش آذر تا اسفند بيشترين تاثير را بر توليد كل منطقه داشت. بنابراين مي ‌توان براي برآورد توليد علوفه مرتع به ‌منظور تعيين ظرفيت چرايي منطقه از آن بهره برد. واژه ‌هاي كليدي: توليد علوفه، بارندگي- رطوبت، مراتع استپي، منطقه پيشكوه، استان يزد

Abstract Knowledge on changes of the factors affecting range forage production is the main prerequisite for understanding the processes and optimal management of rangelands. In this research, the effects of precipitation variables, temperature and wind velocity were studied on annual forage production of some dominant range species, in Sadr-Abad steppe rangeland of Pish-kooh region, Yazd province, during 9 years. Canopy cover percentage and forage production were measured in randomly located plots along fixed transects, annually. Climatic data were collected from the nearest synoptic station. Relationship between production values and climatic variables were analyzed by correlation coefficients and stepwise regression. Results showed that, among studied climatic variables, December-March precipitation, December-April precipitation and April precipitation had the most effects on annual production of Artemisia sieberi, Iris songarica, Stipa barbata and Stipa Arabica, species respectively. While, annual production of Stachys inflata was affected, mostly, by July mean temperature and December-March precipitation. Annual production of Iris songarica and Stipa barbata affected by wind velocity in April, as well as precipitation. Results indicated that December-March precipitation could be a proper indicator to predict total range forage production. Key words: forage production, climatic variables, steppe rangelands, Pish-Kooh, Yazd province