مطالعه اثر احداث فارو بر ميزان ترسيب كربن و تثبيت ازت در درمنه‌زارهاي (Artemisia sieberi) استان سمنان

Effects of contour furrow on carbon sequestration and nitrogen fixation in Artemisia sieberi rangelands of Semnan province

چكيده به‌منظور تعيين اثر احداث فارو بر ترسيب كربن و تثبيت ازت در بوته‌زارهاي درمنه دشتي (Artemisia sieberi)، مناطق تحت عمليات فارو و مناطق مجاور آن كه فارويينك بر روي آنها انجام نشده است در نواحي رويشي سرخه، ايوانكي و آهوان استان سمنان شناسايي شد. در هر يك از تيمارها نمونه‌‌برداري از خاك، پوشش گياهي و لاشبرگ انجام گرديد. نمونه‌برداري از پوشش گياهي به روش تصادفي- سيستماتيك انجام شد. در هر پلات، درصد پوشش تاجي، تراكم، ابعاد و هر پايه ثبت شده و نمونه‌برداري كامل از لاشبرگ سطحي انجام گرديد. براي تعيين بيوماس هوايي و زيرزميني، نمونه‌برداري از 20 پايه درمنه كه از نظر خصوصيات ظاهري معرف تيپ مورد مطالعه باشد، انجام شد. نمونه‌برداري از اندام زيرزميني و خاك تا عمق 100 سانتي‌متري انجام شد. در آزمايشگاه وزن خشك اندام هوايي، اندام زيرزميني و وزن كل هر پايه به طور جداگانه ثبت گرديد. در هر نمونه خاك و گياه، درصد كربن آلي و ازت محاسبه شد. براي مقايسه اثر فارو بر ترسيب كربن و ازت در بخش‌هاي مختلف اكوسيستم از آزمون تي‌استيودنت مستقل با نرم‌افزار SPSS استفاده شد. نتايج نشان داد كه احداث فارو در ناحيه ايوانكي منجر به افزايش به‌ترتيب 32 و 37 درصد در ذخاير كربن و ازت كل اكوسيستم گرديد. اما در نواحي سرخه و آهوان، احداث فارو تاثيري بر ذخاير كربن و ازت اكوسيستم نداشت كه دلايل آن مربوط به موقعيت مكاني پروژه، وضعيت پوشش گياهي و خاك مي‌باشد. عمليات فارو در درمنه‌زارهاي مورد مطالعه نتايج متفاوتي بر ذخاير كربن و ازت اكوسيستم داشت. به همين دليل قبل از هر گونه اقدام جهت احداث فارو در مناطق مشابه، مكان‌يابي اصولي براي اجراي پروژه‌هايي از اين دست در اولويت قرار خواهد گرفت، زيرا انجام چنين اقداماتي در مناطق مناسب اثر قابل‌توجهي در افزايش توان ترسيب كربن در اكوسيستمها خواهد داشت، ولي احداث پروژه‌هاي كارشناسي نشده به‌رغم صرف هزينه، اثري در افزايش ميزان ذخاير كربن و ازت اكوسيستم نخواهد داشت. واژه‌هاي كليدي: ترسيب كربن، تثبيت ازت، احداث فارو، درمنه‌زار، بيوماس اندام هوايي، بيوماس اندام زيرزميني.

Abstract To determine the effects of furrow practices on carbon sequestration and nitrogen fixation in Artemisa sieber shrublands, the areas under furrow and surrounding areas without furrow practices were identified in vegetative regions of Eyvan-key, Sorkheh and Ahovan growth areas of Semnan province. Random –systematic sampling was used in 30-40 plots of 1 square meter, along 3-4 transects of 100 m length. In each plot, canopy cover percentage, density, length, width and height, litter, above ground and underground biomass were measured. Soil sampling was carried out to a depth of 0-100 cm (average depth of root development). In laboratory for each plant, organic carbon, nitrogen, dry weight of above ground and underground and total weight were measured. Soil characteristics including bulk density, organic carbon and nitrogen were also measured. The effect of furrow on C and N storages in different parts of the ecosystem was compared by independent t-Studentʹs test. Results showed that in Eyvanekey region furrow increased carbon and nitrogen storage of ecosystem (32% and 37%, respectively). But in Sorkheh and Ahovan, it had no effect on carbon and nitrogen storage of ecosystem because of the project location, vegetation and soil condition. According to the different effects of furrow practices on C and N storages of Artemisia sieberi shrublands in different areas, normative location should take priority for projects like this. Doing such projects in the appropriate areas has significant effect on increasing carbon sequestration potential in ecosystems. Key words: carbon sequestration, nitrogen fixation, furrowing, Artemisia sieberi shrubland, aboveground biomass, underground biomass