كانسار چاه زرد: كانه زايي نقره- طلاي اپي ترمال با ميزبان برشي در كمربند اروميه- دختر‏

Chah Zard Deposit: Breccia-Hosted Epithermal Ag-Au Mineralization in the ‎Urumieh-Dokhtar Belt ‎

كانسار نقره- طلاي اپي ترمال با ميزبان برشي چاه زرد، درون يك مجموعه آتشفشاني با تركيب آندزيتي تا ريوليتي در بخش مركزي كمربند ماگمايي اروميه- دختر قرار دارد. در اين منطقه، ‏فعاليت هاي ماگمايي و گرمابي در ارتباط با زمين‌ساخت كششي سامانه گسلي امتدادلغز ده شير- بافت رخ داده است. سنگ ميزبان مجموعه آتشفشاني شامل سنگ هاي آتشفشاني و رسوبي ‏ايوسن است كه توسط سنگ هاي رسوبي ميوسن پوشيده شده اند. داده هاي سن سنجي اورانيم- سرب زيركن به روش ‏LA-ICP-MS‏ سن هايي بين 14/0‏‎±‎‏36/6 و 24/0‏‎±‎‏19/6 ميليون سال با ‏ميانگين 16/0‏‎±‎‏23/6 ميليون سال را براي فعاليت هاي ماگمايي در چاه زرد مشخص كرده است. برش ها و رگه ها همزمان و پس از مراحل اصلي فوران هاي انفجاري ماگمايي- گرمابي و ‏رخدادهاي برشي فراتوماگمايي كه ناشي از جايگيري نزديك به سطح ريوليت پورفيري است، تشكيل شده اند. براساس نقشه هاي دقيق تهيه شده، سه واحد برشي مجزا در منطقه قابل تشخيص ‏است: برش ولكاني‌كلاستيك با زمينه چيره تخريبي، برش پلي ميكتيك خاكستري با يك بخش اصلي از سيمان گرمابي و برش مونو- پلي ميكتيك با زمينه ريزبلور آرژيليكي. برش‌هاي ‏پلي‌ميكتيك، بخش قابل معدن كاري اصلي را تشكيل مي دهند؛ در حالي‌كه برش هاي ولكاني‌كلاستيك به طور نسبي نفودناپذير و به‌شدت بي بار هستند. دگرساني هاي گرمابي مختلفي در ‏رخنمون‌هاي سطحي رخ داده‌اند كه مساحتي نزديك به 9 كيلومتر مربع را مي پوشانند. مجموعه هاي دگرساني گرمابي به‌صورت زونه در پيرامون برش ها و رگه ها ديده مي‌شود و شامل كوارتز ‏ثانويه، ايليت، پيريت، آدولاريا، كلريت، انواع كاني هاي كربناتي و ميزان كمي فلدسپار قليايي است. اكسيدها و هيدروكسيدهاي آهن، ژاروسيت، ژيپس، كايولينيت، هالويزيت و مقادير كمي ‏آلونيت، كاني‌هاي برون‌زادي (سوپرژني) هستند كه جانشين كاني هاي اوليه شده و شكستگي ها و فضاهاي خالي را پر كرده اند. فلزات قيمتي همراه با سولفيدها و سولفوسالت ها به‌صورت دانه ‏پراكنده درون رگه ها و سيمان برش ها رخ داده اند. يك روند افزايشي از پيريت چيره (مرحله اول) به پيريت- سولفيد فلزات پايه و سولفوسالت چيره (مرحله دوم و سوم) تا سولفيد فلزات پايه ‏چيره (مرحله چهارم) در كاني شناسي برش ها و رگه ها ديده مي شود. ته نشست كاني هاي باطله نيز روندي افزايشي از مجموعه هاي ايليت- كوارتز به كوارتز- آدولاريا، كربنات و سرانجام ژيپس ‏چيره نشان مي دهد. طلاي آزاد در مراحل دوم و چهارم به‌ويژه با درهم رشدي با پيريت، كوارتز، كالكوپيريت، گالن، اسفالريت و تنانتيت- تتراهدريت غني از نقره و همچنين به‌صورت ميانبار ‏‏(انكلوزيون) در پيريت رخ داده است. سن اورانيم- سرب 24/0‏‎±‎‏19/6 ميليون سال براي جايگيري ماگماهاي ريوليتي، بيانگر بيشترين سن براي كانه زايي در چاه زرد تلقي مي شود. اين سن مي ‏تواند نشان‌دهنده يك رخداد كانه زايي كشف نشده در كمربند اروميه- دختر در اين زمان باشد.‏

The breccia-hosted epithermal Ag-Au deposit of Chah Zard is located within an andesitic to rhyolitic volcanic complex in the central part of the ‎Urumieh-Dokhtar magmatic belt. At this location, magmatic and hydrothermal activity was associated with local extensional tectonics, formed in ‎the Dehshir-Baft strike-slip fault system. The host rocks of the volcanic complex consist of Eocene sedimentary and volcanic rocks covered by ‎Miocene sedimentary rocks. LA-ICP-MS U–Pb zircon geochronology yields ages between 6.36±0.14 and 6.19±0.24 Ma, and a mean age of ‎‎6.23±0.16 Ma for magmatic activity at Chah Zard. Breccias and veins were formed during and after the waning stages of strong explosive ‎eruption of magmatic-hydrothermal and phreatomagmatic brecciation events due to shallow emplacement of the rhyolite porphyry. Detailed ‎systematic mapping leads to the recognition of three distinct breccia bodies: the volcaniclastic breccia with a dominantly clastic matrix, the gray ‎polymict breccia with a greater proportion of hydrothermal cements, and the mono-polymict breccia with argillic groundmass matrix. The ‎polymictic breccias generated bulk-mineable ore, whereas the volcaniclastic breccia is relatively impermeable and largely barren. Variable ‎hydrothermal alteration occurs in outcrops, covering about 9 km2 at Chah Zard. Hydrothermal alteration assemblages are zoned around the ‎breccias and veins, consisting of secondary quartz, illite, pyrite, adularia, chlorite, various carbonate minerals, and minor K-feldspar. Iron oxide-‎hydroxide, jarosite, gypsum, kaolinite, halloysite and rare alunite are the supergene alteration minerals replacing primary minerals, and filling the ‎fractures and vugs. Precious metals occur with sulfide and sulfosalt minerals as disseminations in the veins and breccia cement. There is a ‎progression from pyrite-dominated (stage 1) to pyrite-base metal sulfide and sulfosalt-dominated (stages 2 and 3) to base metal sulfide-dominated ‎‎(stage 4) breccias and veins. Deposition of gangue minerals progressed from illite-quartz to quartz-adularia, carbonate and finally gypsum-‎dominated assemblages. Free gold occurs in stages 2 and 4, principally as intergrown with pyrite, quartz, chalcopyrite, galena, sphalerite, and Ag-‎rich tennantite-tetrahedrite; and also as inclusions in pyrite. The U-Pb zircon age of 6.19±0.24 Ma for emplacement of the rhyolitic magmas ‎represents the maximum age of mineralization at Chah Zard. It may indicate that there was a previously unrecognized mineralization event in ‎Urumieh-Dokhtar at this time. ‎