ارايه راهكارهاي مناسب براي ورود آموزش شيمي سبز به برنامه درسي شيمي دوره متوسطه

Some appropriate strategies for introducing green chemistry education into secondary school chemistry curriculum, based on the evidence from the curriculum of developed countries

چكيده: شيمي‏ سبز2 يعني ساخت و توليد محصولات جديد با استفاده‏ از روش‏هاي ‏جديدي كه متناسب‏ با اهداف‏ سه‏گانه محيط‏زيست‏ پايدار، اقتصاد پايدار و جامعه پايدار باشد. هدف اين مقاله ارايه راهكارهايي براي وارد كردن آموزش شيمي ‏سبز به برنامه ‏درسي شيمي دوره‏ متوسطه با استفاده از تجارب كشورهاي پيشرفته در اين‏ زمينه است. پژوهش حاضر يك پژوهش ‏كيفي است، كه با روش ‏تطبيقي بِردي3 و توصيفي ـ تحليلي، برنامه ‏درسي آموزش شيمي ‏سبز در كشورهاي آمريكا، استراليا، چين، انگلستان و ايران را بررسي‏ كرده‌ است. مقاله حاضرتلاش مي‏كند، عناصر اساسي برنامه‏ درسي از جمله منطق، هدف‏ها، محتوا، روش‏هاي تدريس و شيوه‏هاي ارزشيابي آموزش شيمي ‏سبز در اين‏ كشورها را، براي تعيين ويژگي‏هاي برنامه درسي شيمي ‏سبز در برنامه‏ درسي دوره متوسطه بررسي نمايد. نتايج به‏دسـت‏ آمده بيانگر آن ‏است كه اگرچه برنامه درسي شـيمي در ايران به‌طور غيرمستقيم ارتباط قابل توجهي با شيمي سبز دارد، اما بين برنامه ‏درسي آموزش شيمي ‏سبز در ايران با كشورهاي پيشرفته تفاوت‏هايي وجود دارد. بنابراين، با توجه به يافته‏هاي حاصل از اين بررسي، راهكارهايي به‌منظور تلفيق آموزش شيمي‏ سبز در برنامه ‏درسي شيمي ارايه شد. سپس راهكارهاي پيشنهادي‏ به نظرخواهي متخصصان و كارشناسان برنامه ‏درسي، اسـاتيد شيمي، آموزش شيمي و كارشناسان محـيط‌‏زيست گذاشته شد و نقطه‏‌نظرات ‏آنان‏ در اين زمينه به‌صورت مصاحبه نيمه‌‏ساختاريافته جمع‏آوري‏ گرديد. مصاحبه‏شوندگان معتقد بودند كه ‏راهكارهاي ‏پيشنهادي ، مناسب تلفيق با برنامه ‏درسي شيمي است و ورود اين مباحث به برنامه درسي شيمي‏ ضروري مي‏باشد. نتيجه اين پژوهش مي‏تواند در تهيه برنامه‏ درسي جديد شيمي و يا غني‌سازي برنامه ‏درسي فعلي در ارتباط با تلفيق آموزش شيمي سبز مورد استفاده قرار گيرد.

Green Chemistry means manufacture of new products using new techniques that fits the three objectives of sustainable environment, sustainable economy and sustainable society. The purpose of this study was presenting some strategies for introducing green chemistry into the chemistry curriculum of secondary school, using the experiences of the developed countries in this regard. It was a qualitative research, that using the comparative (Beredayʹs method) and descriptive – analytical method, Green chemistry education curriculum of America, Australia, China, England, and Iran have been reviewed. To determine the characteristics of secondary school green chemistry education, the essential elements of the green chemistry education of chemistry curriculum of the mentioned developed countries including logic, objectives, content, teaching methods and methods of assessment of green chemistry education have been reviewed. The results indicated that the green chemistry education of Iran is very different from that of the mentioned developed countries. Thus, based on the findings of this study, ways of integrating green chemistry education at the chemistry curriculum was presented. Then, professors, curriculum experts and environment experts’ views on the suggested strategies for the proposed curriculum were collected through semi-structured interview. Respondents believed that the suggested strategies are appropriate for inclusion in the chemistry curriculum ‎and their introduction into the chemistry curriculum is essential. ‎Findings of this research can be used for the development of the new chemistry curriculum or for the enrichment of the current curriculum through its integration with green chemistry education.