كلاس‌هاي موضوعي؛ دستاوردها، محدوديت‌ها و راهكارها

Multimedia classrooms: contributions,limitations and solutions

چكيده: اين مقاله برگرفته از تحقيقي است كه در پژوهشگاه مطالعات آموزش‌وپرورش به سفارش دفتر راهنمايي تحصيلي انجام شده و منظور از آن ارزشيابي اجراي آزمايشي طرح كلاس‌هاي موضوعي در مدارس راهنمايي كشور بوده است. اهداف اين تحقيق شامل مشخص كردن ميزان تحقق هدف‌هاي طرح كلاس‌هاي موضوعي و راه‌كارهاي اصلاح و بهبود آن است. در سوالات تحقيق به بررسي تفاوت ميان مدارس مشمول و غيرمشمول در زمينه بهبود فرآيندها و افزايش دستاوردهاي آموزشي، پيامدها،‌ قوت‌ها، ضعف‌ها و راه‌كارهاي اصلاح و بهبود طرح و كم و كيف دوره‌هاي آموزشي پرداخته شده است. روش توصيفي و داده‌هاي مورد نياز با استفاده از پرسش‌نامه، مصاحبه، مشاهده و آزمون‌هاي پيشرفت تحصيلي گردآوري شده است. براي انجام اين تحقيق 8 مدرسه موضوعي دخترانه و پسرانه از ميان 62 مدرسه مشمول طرح آزمايشي به‌صورت تصادفي انتخاب شده است. سپس براي فراهم كردن امكان مقايسه آن‌ها با مدارس عادي، 8 مدرسه راهنمايي غيرمشمول - كه با توجه به نظر كارشناسان از نظر فضا و تجهيزات و نيروي انساني وضعيتي مشابه مدارس موضوعي داشته‌اند- هم انتخاب شده است. حجم نمونه شامل1350 نفر دانش‌آموز، 350 نفر معلم، 400 نفر والدين، 16 نفر مدير و 25 نفر صاحب‌نظر است. يافته‌هاي تحقيق نشان مي‌دهد كه، در مجموع، مدارسِ مشمول نسبت به مدارس غيرمشمول از عملكرد بهتري برخوردار بوده‌ و در تحقق اهداف خود موفق بوده‌اند. در مورد پيشرفت تحصيلي، تفاوت ميان معدل نيم‌سال اول در سال اجراي اين تحقيق (سال تحصيلي 90- 89)، معدل سال قبل و همچنين تفاوت نمرات در آزمون‌هاي برگزار شده در درس علوم به نفع مدارس مشمول معنادار بوده، اما در آزمون‌هاي رياضيات و ادبيات گرچه نمرات مدارس مشمول بالاتر بوده، اما تفاوت آن‌ها معنا‌دار نبوده است. همچنين كم و كيف دوره‌هاي آموزشي برگزار شده براي معلمان و مديران مدارس مشمول نيز، از نظر مخاطبان، مورد قبول نبوده‌است. در مجموع، اين طرح عليرغم داشتن مشكلات متعدد ناشي ازكمبود امكانات با موفقيت اجرا شده است. اين موفقيت مي تواند ناشي از تحت نظارت و ارزشيابي بودن و ضرورت پاسخ‌گويي مجريان در قبال مسيوليت خود باشد. بر اين اساس، قضاوت در مورد تداوم اجرا و گسترش طرح، مستلزم ارزشيابي‌هاي تكويني و تراكمي در مراحل بعدي اجراي آن است.

Abstract : This paper reports the findings of a research on evaluating the pilot implementation of multimedia classrooms at Iran’s guidance schools. The research objectives were identifying the extent of implementation of the objectives of multimedia classrooms and providing the solutions for its revision and improvement. The research questions dealt with the differences between multimedia classrooms and traditional ones (non-multimedia classrooms) according to achievement and educational processes, their strong and weak points, and solutions for revision. It was a descriptive research and the data was collected using queationnaire, interview, observation and achievement tests. The research sample consisted of 8 male and female multimedia guidance schools that were selected randomly from among 62 multimedia schools. To be able to compare them with traditional schools, 8 traditional guidance schools– that had equal equipments and human resources with multimedia schools- were also selected. All in all, the research sample consisted of 1350 students, 350 teachers, 400 parents, 16 guidance schools’ principals and 25 educational experts who were selected through random cluster sampling method. Findings showed that multimedia schools have better performance, and they have been more successful in achieving their objectives, compared to traditional non-multimedia schools. Overall, this pilot project has been successful, despite numerous problems due to shortage of facilities. However, decision making about continuing the implementation of this project needs further evaluation.