تاثير زهكشي سطحي و زيرزميني بر تلفات فسفر از اراضي شاليزاري در فصل كشت برنج

Influence of Surface and subsurface Drainage on Phosphorus losses from Paddy Fields in Rice Season

زهكشي ميان فصل و پايان فصل كشت برنج دو عمليات مهم مديريت آب در شاليزارها هستند كه به ترتيب سبب افزايش عملكرد محصول و شرايط مناسب تر براي برداشت برنج مي شوند. در اين تحقيق، اثر اعمال اين اقدامات مديريتي از طريق سيستم هاي زهكشي سطحي و زيرزميني بر تلفات فسفر در 5/4 هكتار از اراضي شاليزاري تجهيز و نوسازي شده دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي ساري در تابستان 1390 بررسي شد. تيمارهاي مورد آزمايش عبارت بودند از: سه سيستم زهكشي زيرزميني معمولي با عمق 9/0 متر با فاصله زهكش 30 متر (D0.9L30)، عمق 65/0 متر با فاصله زهكش 30 متر (D0.65L30)و عمق 65/0 متر با فاصله زهكش 15 متر (D0.65L15)؛ يك سيستم زهكشي زيرزميني دو عمقي با فاصله زهكش 15 متر و اعماق نصب 65/0 و 9/0 متر به صورت يك در ميان(Bilevel) و سيستم زهكشي سطحي (Control) با عمق 2/1 متر. برنج رقم طارم در تاريخ 30 تير كشت و 18 مهر ماه برداشت شد. در طول فصل كشت برنج، مولفه هاي مختلف بيلان فسفر در تيمارهاي مختلف اندازه-گيري شد. مقدار فسفر ورودي به كليه تيمارها برابر 2/29 كيلوگرم در هكتار بود كه به ترتيب 007/0، 02/0، 007/0، 003/0 و 147/0 كيلوگرم در هكتار آن به دليل زهكشي ميان فصل و پايان فصل از تيمارهاي Bilevel، D0.65L15، D0.65L30، D0.9L30 و Control خارج شد. كمترين و بيشترين مقدار مجموع تلفات زهكشي و آبشويي فسفر برابر 204/0 و 427/0 كيلوگرم در هكتار بود كه به ترتيب در تيمار هاي Bilevel و Control رخ داد. براساس نتايج بدست آمده، اعمال زهكشي ميان فصل و پايان فصل از طريق سيستم هاي زهكشي زيرزميني در مقايسه با زهكشي سطحي، اثرات زيست محيطي كمتري از لحاظ دفع فسفر به منابع آب به دنبال داشت.

Mid-season and end-season drainage are two major water management practices in paddy fields so that, the former increases crop yield and the latter provides more suitable conditions for rice harvest. In this research, the implementation effect of these management practices through surface and subsurface drainage systems on phosphorus losses was evaluated at the 4.5 ha consolidated paddy field of Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University, at summer of 1390. Drainage treatments were: three conventional subsurface drainage systems including drainage system with drain depth of 0.9 m and drain spacing of 30 m (D0.9L30), drain depth of 0.65 m and drain spacing of 30 m (D0.65L30), and drain depth of 0.65 m and drain spacing of 15 m (D0.65L15); a bi-level subsurface drainagesystem with drain spacing of 15 m and drain depths of 0.65 and 0.9 m as alternate depths (Bilevel), and surface drainage system (Control). Tarom rice cultivar was planted on Tir, 30 and was harvested on Mehr, 18. During rice growing season, the various components of total phosphorus (TP) balance were measured in drainage treatments. The value of TP input to all treatments was 29.4 kg.ha-1, of which 0.007, 0.02, 0.007, 0.003, and 0.147 kg.ha-1 was lost through mid-season and end season drainage in Bilevel, D0.65L15, D0.65L30, D0.9L30, and Control treatments, respectively. The minimum and maximum of total drainage and leaching losses of TP were 0.204 and 0.427 kg ha-1 which were occurred in the Bilevel and control treatments, respectively. Based on the results, performing mid-season and end-season drainage through subsurface drainage systems had less environmental impacts on water resources from phosphorus release point of view, compared with surface drainage.