بررسي اشتباهات دارويي و علل عدم گزارش آن از ديدگاه پرستاران بيمارستان‌هاي دانشگاه ‌علوم پزشكي اصفهان

Survey of the Medication Errors and Refusal to Report Medication Errors from the Viewpoints of Nurses in Hospitals Affiliated to Isfahan University of Medical Sciences, Iran

مقدمه: خطاهاي‌ دارويي به‌ عنوان يك ‌مشكل‌ جهاني مي‌تواند منجر به صدمات‌ جدي و حتي مرگ بيماران‌ شود. نتيجه ‌اوليه و طبيعي اشتباهات ‌دارويي، افزايش ‌مدت بستري ‌بيمار در بيمارستان و نيز افزايش ‌سرسام‌آور هزينه‌ها خواهد بود. به‌ طور كلي خطاهاي‌ دارويي روي ‌بيماران، پرستاران‌ و سازمان‌ها تاثيرات منفي دارد و منجر به‌ كاهش‌ كيفيت مراقبت‌هاي ارايه‌ شده ‌مي‌گردد. هدف از‌ اين مطالعه بررسي ‌ميزان بروز خطاهاي ‌دارويي و تعيين علل گزارش ‌نكردن اين اشتباهات در پرستاران بود. روش‌ها: اين‌ پژوهش ‌يك ‌مطالعه ‌توصيفي- ‌تحليلي ‌بود كه‌ در سال 1390 انجام ‌شد. جامعه‌ آن متشكل از 280 نفر از پرستاران ‌كليه ‌بيمارستان‌هاي ‌آموزشي ‌وابسته ‌به ‌دانشگاه‌ علوم پزشكي اصفهان بود. واحدهاي مورد پژوهش ‌به‌ صورت تصادفي و روش ‌نمونه‌گيري‌ خوشه‌اي وارد مطالعه شدند. جهت ‌جمع‌آوري‌ داده‌ها ‌از يك‌ پرسش‌نامه ‌خود ساخته‌ سه بخشي استفاده ‌شد. تجزيه ‌و تحليل ‌داده‌ها با استفاده ‌از برنامه‌ آماري SPSS نسخه 18 انجام‌ شد. يافته‌ها: بيشتر نمونه‌هاي مورد پژوهش زن (85 درصد) و سابقه كار كمتر از 5 سال (65 درصد) داشتند. در 20 درصد از واحدهاي ‌مورد پژوهش ‌اشتباه ‌دارويي ‌اتفاق‌ افتاده‌ بود. ميانگين ‌خطاهاي ‌دارويي‌ پرستارا‌ن ‌در عرض‌ سه ‌ماه 11 مورد براي هر پرسنل برآورد گرديد. اين در حالي بود كه ميانگين گزارش ‌خطاي ‌دارويي 5/1 مورد براي هر پرسنل در همين دوره زماني بود. شايع‌ترين نوع اشتباهات ‌گزارش ‌شده شامل سرعت ‌انفوزيون‌ اشتباه با 19 درصد و دوز اشتباه با 12 درصد ‌بود. پرستاران تخمين زدند كه 6/13 درصد از اشتباهات‌ دارويي طي فرايند خودگزارش‌دهي گزارش مي‌شود. در اين بين حيطه «ترس از عواقب گزارش‌دهي» به‌ عنوان شايع‌ترين علت گزارش ننمودن اشباهات دارويي عنوان ‌گرديد. از هفت گويه موجود در حيطه ترس از پيامدهاي گزارش‌دهي عبارت «ترس از مسايل قضايي» بالاترين علت گزارش نكردن اشتباهات دارويي بود. نتيجه‌گيري: با توجه به اهميت و تاثير انكار نشدني مبحث ايمني بيماران، لزوم ايجاد يك سيستم كارامد گزارش‌دهي و ثبت خطا همراه با به حداقل رساندن موانع گزارش‌دهي جهت كاهش ‌اشباهات دارويي ضروري به ‌نظر ‌مي‌رسد. همچنين پيشنهاد مي‌شود كه مديران و مربيان پرستاري با هر چه غني‌تر ساختن برنامه‌هاي آموزش ضمن خدمت، زمينه اعتلاي دانش و مهارت پرستاران را در اين حيطه ميسر سازند. همچنين با توجه به اين كه بر اساس يافته‌هاي مطالعه حاضر ترس از پيامدهاي گزارش‌دهي يكي از علل مهم گزارش نكردن اشتباهات دارويي بود، بنابراين مديران بايد يك واكنش مثبت در قبال گزارش‌دهي اشتباهات دارويي در پرستاران داشته باشند.

Background: Medication errors as a universal challenge may lead to severe damages or even death of patients. Initial and natural results of medical errors increase duration of hospitalization and costs. Overall, medical errors have negative effects on patients, nurses, and organizations and lead to decline in the quality of care provided. The purpose of this study was to determine the incidence of medication errors, and provide reasons for nurses’ refusal to report these errors. Methods: This was a descriptive-correlation study conducted in nurses with cluster sampling methodology in 2012. A total number of 280 nurses from hospitals affiliated with Isfahan University of Medical Sciences, Iran, were enrolled. A questionnaire consisting of 3 parts was used for data collection. The data were analyzed using SPSS software version18. Findings: The majority of subjects were females (85%) with work experience of less than 5 years (65%). Medication errors happened in 20% of subjects. Mean score of medication errors for each nurse was 11 in 3 months, whereas mean score of medication errors reported for each nurse were 1.5 during the same time. The most common medication errors which were reported included the wrong infusion speed (19%) and wrong dosage (12%). Nurses estimated that 13.6% of medication errors were reported by them. Among all causes under investigation, "fear of reporting consequences" had the highest score. From the 7 existing items in the domain of "fear of reporting consequences", "fear of Legal Issues", was the main cause for refusing to report medication errors. Conclusion: Due to the importance of patient safety, it is essential to develop an efficient system to document and report errors in order to decrease medication errors. Moreover, it is recommended that administrators and nursing instructors improve academic ability and knowledge of nurses in this field by enriching training courses. Moreover, since fear of reporting consequences was one of the main factors for refusing to report medication errors, nursing managers should react positively towards the reports of medication errors by nursing.