تحليل السُّمان و الخَريف نجيب محفوظ با رويكرد ريخت شناسي

تلاش روايت شناسان براي رسيدن به الگويي ثابت به منظور بررسي داستان ها و روايت ها در آغاز قرن بيستم با ظهور فرماليست ها شدت يافت. در همين زمان ولاديمير پراپ، مردم شناس صورت گراي روسي با الگو گرفتن از همين روايت شناسان روشي براي بررسي داستان طرح كرد. پراپ دريافت كه قصه هاي پريان به رغم تكثر و تنوع ظاهري، از نظر قهرمانان و عملكردهاي آن ها نوعي وحدت و همانندي دارد و تمامي كاركردهاي موجود در قصه به سي و يك عملكرد محدود مي شود و اين دستاورد، آغاز علم روايت شناسي نوين به شمار مي آيد. نجيب محفوظ، معروف ترين رمان نويس معاصر عرب، ازجمله نويسندگاني است كه روايت ها و داستان هاي او سرشار از عناصر نمادين شرقي و قالب هاي ساختاري نوين غربي است؛ از اين روي، قابليت بررسي روايي و ريخت شناسي را دارد. اين جستار بر آن است تا روايت السُّمان و الخَريف نجيب محفوظ را براساس نظريه ي پراپ، تحليل و بررسي كرده و نشان دهد توالي اين كاركردها تا چه اندازه مي تواند در داستان محفوظ قابل انطباق باشد. دستاورد پژوهش، نشان دهنده ي اين است كه هرچند تعدادي از كاركردهاي سي و يك گانه در داستان نجيب محفوظ يافتني است، پايان قصه، با نوع پايان يافتن قصه هاي پريان مغايرت دارد؛ در پايان، قهرمان داستان به ظاهر از صحنه ي مبارزه بيرون مي رود؛ ولي در مبارزه اي دروني، جدال قهرمان با شرور ادامه مي يابد.

Abdul-Wahab al-Bayati is among the poets who have made enormous use of code in his poems. One of the old codes used perfectly by the poet is Mysticism. A study of the poetʹs life indicates that he knew Moulavi very well, and was quite familiar with his works. Thus, the present paper intends to find responses tothe following questions: 1. Whether Bayati was influenced by Moulavi in his poetic codes? 2. Which codes in Moulaviʹs poems caught Bayatiʹs attention? 3. Considering that Bayati is a revolutionary poet, why did he use the mystical terms, used by Moulavi in his poems? The hypotheses of this paper are: 1. Having examined Bayatiʹs poetry, it is provable that he was influenced by Moulavi. 2. The maximum influence was put by Moulaviʹs Nei Nameh and the relevant important codes such as "Reed" as well as Divan-e-Shams and important symbols like "Shams" and "Gazelle". 3. Although Bayati used Moulaviʹs mystical codes, he colors it with his own goal, i.e. revolution and freedom. In fact, he empties such codes from their initial meanings, and covers them on his revolutionary thoughts.