مرکز منطقه ای اطلاع رساني علوم و فناوري - نقد مقاله:چگونه يك مقاله پزشكي بنويسيم؟

چكيده فارسي :

مقاله‌اي با عنوان تاثير آموزش بر آگاهي مددجويان HCVمثبت از بيماري هپاتيت C در مجله ايراني آموزش در علوم پزشكي در شماره 11 منتشر شده است(1). با توجه به اهميت مقالات با كيفيت و جايگاه ويژه نقد در بهبود كيفيت گزارش‌ها، نكات زير در مورد اين مقاله، جهت بهبود كيفيت نگارش ساير مقالات قابل بحث مي‌باشد. نقد مقالات براي رشد دانش ضروري بوده و باعث ارتقاي كيفيت پژوهش‌هاي علمي مي‌شود، علي‌رغم ضرورت نقد علمي كه منجر به بهبود كيفيت مقالات گزارش شده مي‌شود، كم‌تر در مجلات ايراني وجود دارد(2)، ولي مجله آموزش در علوم پزشكي به عنوان مجله‌اي پيشرو و برتر در علوم پزشكي و آموزش پزشكي( مجله برتر در جشنوراه رازي) اين فرصت مناسب را فراهم ساخته است و اين مهم باعث بهبود سطح كيفي مقالات در اين مجله و حتي در سطح كشور مي‌شود(3). نقد علمي با هدف ارتقاي سطح كيفي مقالات بسيار مفيد و ضروري مي‌باشد. اكثر پزشكان و برخي پژوهشگران دوره‌هاي آموزشي و يا آموزش منظم در زمينه مقاله‌نويسي نداشته‌اند، و اين مي‌تواند منجر به كاهش انتشار كيفيت مقالات گردد(4)، اين كاستي‌ها در گزارش مقالات به گونه‌اي است كه باعث عدم اعتماد به مقاله مي‌گردد و در مقابل صحت گزارش‌دهي باعث افزايش اعتماد خواننده و تصميم‌گيرنده‌هاي بهداشتي به مقاله مي‌شود(3). از اين رو نقد مقالات به صورت علمي مي‌تواند براي خوانندگان و محققين و پژوهشگران در راستاي افزايش كيفيت مقاله مناسب باشد. به طور كلي چهار آيتم عمده و مهم در ارزيابي يك مقاله وجود دارد كه عبارتند از: اهداف مطالعه، طراحي مطالعه، نتايج، بحث و نتيجه‌گيري. يكي از مهم‌ترين قسمت‌هايي كه در قسمت طراحي مطالعه مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد(4) و باعث اطمينان به نتايج مي‌شود، استفاده از آزمون‌هاي آماري متناسب با اهداف مطالعه و بر اساس نوع متغير‌هاي مي‌باشد(4). از آنجايي كه مطالعات اپيدميولوژيك به شدت تحت تاثير مخدوش‌كنندگي قرار دارند، انتخاب آزمون آماري مناسب بسيار حايز اهميت است، اما نكته مهم‌تر منطبق بودن آزمون‌هاي آماري در قسمت روش‌ها با آنچه در گزارش ذكر مي‌شود مي‌باشد(5). آنچه كه يك نويسنده در مقاله مي‌نويسد، مسووليتش را بر عهده دارد و آنچه در روش اجرا ذكر شده است، مي‌بايست با قسمت نتايج هم‌خواني داشته باشد، همچنين بحث با نتايج بايد هم‌سو باشد و در حقيقت قسمت‌هاي مختلف مقاله با يكديگر منطبق بوده و مشابه هم و در يك راستا باشد(4)، در مقاله مورد نقد واقع شده اين هم‌خواني وجود ندارد، به طوري كه در قسمت روش اجرا از آزمون‌هاي آماري كاي دو و فيشر نام برده شده است، كه در نتايج از آن استفاده نشده است، همچنين در نتايج از ضريب همبستگي استفاده شده است، در حالي كه در روش كار ذكر نشده است. همچنين در قسمت نتايج، به اهداف فرعي زياد پرداخته شده است، در حالي كه در مطالعات مداخله‌اي تاكيد اصلي بر هدف عمده پژوهش كه همان تاثير مداخله مي‌باشد، است و بهتر است، در قسمت نتايج بيش‌تر مورد توجه قرار گيرد و به نظر نمودار 2 ضرورتي ندارد و بهتر بود كه در يك جدول كليه روابط گزارش مي‌شد، چرا كه درك جدول براي خوانندگان راحت و در مطالعات مداخله‌اي بيش‌تر توصيه شده است(6). اين در حالي است كه همه آنچه آناليز شده است، بحثي در مورد آن صورت نگرفته است. آنجه مطرح است، اين مي‌باشد كه دليل نويسندگان از ذكر برخي موارد يا خودداري از ذكر برخي آيتم‌ها آيا از نظر اخلاق علمي مورد تاييد مي‌باشد؟ يا اين كه نويسنده دلايلي براي اين تناقض دارند؟ با توجه به اهميت مقالات در تصميم‌گيري‌هاي بهداشتي(7) و پايين بودن گزارشات مطالعات مداخله‌اي و وجود كاستي‌ها در زمينه گزارش اين نوع مقالات، براي اعتماد خوانندگان، نگارش مقاله توسط نگارنده طبق اصول علمي و بر پايه دانش مقاله‌نويسي و دقت بيش‌تر داوران مقالات در هنگام بررسي و تاييد مقاله، ضروري به نظر مي‌رسد و اميد است با رعايت اين نكات شاهد انتشار مقالات با كيفيت از نظر متدولوژي و محتوايي در مجلات پزشكي در كشور باشيم.