نقش مساجد در پيروزي انقلاب اسلامي ايران

Study of Mosque’s Function in Victory of Islamic Revolution of Iran

مساجد در صدر اسلام به‌دليل عهده‌داري كانون اصلي ارتباط مردم به‌ويژه فعالان جامعه، كاركردهاي فراواني در نظام اجتماعي ايفا مي‌كردند. در عصر جديد به‌دليل تفكيك ساختاري و تقسيم كار به برخي از كاركردهاي اجتماعي و سياسي آن كمتر توجه مي‌شود. با اين حال در جريان انقلاب اسلامي ايران، مساجد نه‌تنها محلي براي عبادت كه محلي براي فعاليت فرهنگي عليه رژيم و نظام اجتماعي حاكم تبديل شد. با توجه به مطالب يادشده، نگارندگان براي تحليل نقش مساجد در انقلاب اسلامي ايران از رهيافت كاركردگرايانه به‌ويژه نظريه‌هاي تالكوت پارسونز و رابرت مرتِن بهره گرفته و با استناد به نمونه‌هاي تاريخي مرتبط با تحولات ايران در سال‌هاي انقلاب نشان داده‌اند مساجد ايران در آن سال‌ها با تجميع همفكران، آموزش الگوهاي ارزشي متضاد با ارزش‌هاي نظام حاكم به مردم و انتقاد از سياست‌هاي حاكم بر نظام اجتماعي دوره پهلوي بر مبناي الگوهاي ارزشي اسلامي، توانسته‌اند نقش عمده‌اي به همراه برخي ديگر از فعالان عرصه فرهنگي، در ايجاد اختلال در كاركرد حفظ الگوهاي ارزشي و انگيزشي نظام اجتماعي حاكم و در نتيجه عدم تعادل آن ايفا كنند. اين كژكاركرد به ياري يك كاركرد پنهان در مساجد يعني سازمان‌دهي ارتباطات مبارزان انقلاب اسلامي شكل گرفت.

At the first Islamic age, mosque was the main institution with social and political functions which are now conducted by other several institutions because of structural parting in modern era. However in the years of Islamic revolution of Iran, this potentiality flourished by clerical leadership. The writers want to recognize this social and political capacity Of mosque in these years by applying the Functionalist Approach of Talcott Parsons and Robert King Merton based on historical facts, which verify dysfunction of iranian mosques in dominant cultural system plus their hidden function in communicating between revolutionaries that reinforced total nonbalance in dominant social system.