مصلحت‌انديشي قرآن كريم در اِخبار

The Expediency of the Glorious Quran in Report-giving

نوشتار حاضر با هدف پاسخ به بخشي از شبهات موجود درباره اِخبارهاي قرآن كريم، به روش «تفسير موضوعي» مي‌پردازد كه آيا امكان دارد قرآن به هدف تامين مصلحت هدايت مردم يا به هدفي ديگر، در اِخبارهاي خود خلاف را خبر دهد و ـ در اصطلاح ـ مصلحت‌انديشانه عمل كند؟ اين مصلحت‌انديشي مذموم مستقيماً از جمله موضوعات قرآن نيست، اما مي‌توان به ضميمه كاوش در معناي لغوي و اصطلاحي «مصلحت»، نظر قرآن نسبت به آن را از مضامين برخي آيات برگرفت. ريشه لغوي «مصلحت‌انديشي» بار معنايي مثبت دارد، اما اين واژه گاهي معنايي منفي نيز مي‌يابد. براي يافتن پاسخ قرآني به اين سوال، دو مسير پيموده مي‌شود: بررسي آيات دربر دارنده اوصاف، كاركردها و اهداف قرآن كريم؛ و كاوش در آيات بيانگر اوصاف و مقاصد خداوند به عنوان ماتن قرآن. حاصل پژوهش حاضر اين است كه قرآن عوامل و نشانه‌هاي مصلحت‌انديشي مذموم را ندارد.

Using a "thematic commentary" method, the present paper which seeks to clear up some of the doubts cast the report-giving which contradicts the real message of the Quran, expounds the question whether the Quran includes gives wrong reports or- so to speak-acts from expediency so the peopleʹs guidance or some other purposes may be achieved. This undesirable idea of expediency is not directly found in the Quran. However, we can find the Quranic view about this kind of expediency in the contents of some of its verses when exploring the literal and idiomatic meaning of "expediency". Expediency literally has a positive meaning, but sometimes it has a negative one. In order to find a Quranic answer to the aforementioned question two things are worth considering: one the Quranic verses relating to the features, functions and aims of the Quran and second, the verses which point up Godʹs attributes and aims as a Quranic text. The research findings confirm that there are no factors or undesirable idea of expediency in the Quran.