بررسي رابطه برخي متغيرهاي شغلي و سازماني با رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان با توجه به نقش ميانجي‌گري استرس شغلي

The Relationship between Job and Organizational Variables and Teachers’ Organizational Citizenship Behaviors: Considering the Mediating Role of Job Stress

هدف از انجام پژوهش حاضر بررسي رابطه‌ برخي متغيرهاي شغلي و سازماني با رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان با توجه به نقش ميانجي‌گري استرس شغلي بود. از اينرو 200 معلم زن مدارس دخترانه دولتي ايلام به روش نمونه‌گيري تصادفي چند مرحله‌اي انتخاب شدند. ابزارهاي اين پژوهش شامل پرسشنامه‌هاي رفتار شهروندي سازماني معلمان سامچ و دراچ- زهاوي، اعتماد سازماني چاثوث، مك، جاوهاري و ماناكتولا، عدالت سازماني كالكوليت، اخلاق كاري اسلامي علي و استرس شغلي پاركر و دكوييتز بودند. طرح پژوهشي همبستگي (از نوع تحليل ساختاري) بود. داده‌ها از روش الگويابي معادلات ساختاري (SEM) و استفاده از نرم افزارهاي Spss ويراست 16 و AMOS ويراست 20 تحليل شدند. تحليل داده‌هاي پژوهش، برازندگي مدل فرضي پژوهش را تاييد كردند و نشان دادند كه عدالت سازماني و اخلاق كاري اسلامي بر رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان اثر مستقيم دارند؛ اما اثر مستقيم اعتماد سازماني بر رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان تاييد نشد. تحليل روابط ميانجي با روش بوت استراپ نيز نشان داد كه استرس شغلي در رابطه اعتماد سازماني و اخلاق كاري اسلامي با رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان، نقش ميانجي دارد؛ اما در رابطه عدالت سازماني و رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان، اين نقش را ايفا نمي‌كند. با توجه به نقشي كه رفتارهاي شهروندي سازماني معلمان در پيامدهاي مدرسه دارد، بايستي به عوامل تاثيرگذار بر آن از جمله متغيرهاي مورد بررسي در اين پژوهش توجه نمود.

The purpose of this study was to investigate the relationship between job and organizational variables and teachers’ organizational citizenship behaviors, considering the mediating role of job stress. To this end, 200 female teachers from public schools in Ilam were selected via multistage random sampling. Research instruments consisted of teachers’ organizational citizenship behavior questionnaire, organizational trust questionnaire, organizational justice scale, Islamic work ethic scale, and job stress scale. The data were analyzed through structural equation modeling (SEM), using SPSS-16 and AMOS-20 software packages. The results showed that the research model was fitted with the data and showed that organizational justice and Islamic work ethic had a significant direct effect on teachers’ organizational citizenship behavior; but the direct effect of organizational trust on teachers’ organizational citizenship behaviors was not significant. Bootstrap method for analyzing the mediator relationships showed that job stress mediated the relationship between organizational trust together with Islamic work ethic and teachers’ organizational citizenship behavior. However, the relationship between organizational justice and teachers’ organizational citizenship behaviors was not mediated by job stress. Due to the role of teachers’ organizational citizenship behaviors in school outcomes, considerable attention should be paid to the factors affecting on it; including the variables examined in this study.